Waar blijft het fysieke internet?

In het kader van de klimaatakkoorden in Parijs hebben de EU-lidstaten zich er toe geëngageerd tussen 2016 en 2030 samen in totaal minimaal 55 procent minder CO2 uit te stoten. De inzet van ‘groenere’ transportmodi zal naar verwachting niet volstaan om die ambitieuze doelstelling te halen. Daarom is het volgens het Europees technologieplatform voor logistiek ALICE belangrijk meer te doen met minder in de vracht- en transportsector. Het platform pleit ervoor de bestaande transport- en opslagcapaciteit beter te benutten en stromen te consolideren door vervoersmodi en logistieke middelen te consolideren en te combineren. Open en onderling verbonden logistieke diensten en netwerken, in de vorm van fysieke netwerken, moeten daar een grote bijdrage toe leveren.

Capaciteit volledig benutten

Het fysieke internet dankt zijn naam aan de parellellen met het versturen van een klassieke e-mail. Als zender wil je dat enkel de geadresseerde de boodschap leest. Onderweg zijn de e-mails versleuteld, opgeknipt, via verschillende servers en satellieten verstuurd en weer aan elkaar geplakt. Hoe die boodschap uiteindelijk bij de ontvanger terechtkomt en welke weg die heeft afgelegd, is voor jou niet relevant. Voor een verzender en ontvanger van in dozen verpakte goederen geldt datzelfde principe. Het fysieke internet gaat uit van volledig verbonden en open netwerken van logistieke diensten, waarbinnen dozen worden verplaatst, opgeslagen, geleverd en gebruikt. Naar analogie met e-mailverkeer benut je de volledige netwerkcapaciteit om de goederen van de zender naar de ontvanger te brengen. Vrije magazijnruimte, terminalcapaciteit en transportmogelijkheden zijn bijgevolg opengesteld voor externe partijen.

Procter & Gamble

Het fysieke internet klonk initieel misschien wel als science fiction, maar is volgens professor Eric Ballot, verbonden aan de Parijse hogeschool voor ingenieurs Mines Paris – PSL, meer realistisch en dichtbij dan de buitenwereld veronderstelt. Hij verwijst onder meer naar het engagement van spelers als L’Oréal en Procter & Gamble. Huw Waters, supply chain director bij Procter & Gamble, stelde bijvoorbeeld recent bij het Institute of Grocery Distribution (IGD) dat logistiek dertig procent vertegenwoordigt van het totale kostenplaatje van in de supermarkt verkochte voeding. Hij gaf aan dat logistieke assets daarbij vaak onderbenut blijven. “Een oplossing bestaat erin die assets beter met elkaar te verbinden en trucks en trailers met elkaar te delen. Het fysieke internet is de toekomst”, luidt het onomwonden.

Prof. Eric Ballot: “Procter & Gamble is een van de wereldspelers die het voortouw nemen. Het bedrijf ondersteunde de ontwikkeling van slimme dozen. De modulaire dozen moeten het mogelijk maken nagenoeg alle producten te verpakken en de ruimte in containers en magazijnen beter te benutten. Hetzelfde geldt voor de modulaire containers die optimaal gebruikmaken van multimodaal transport. Ondertussen overstijgt het project Procter & Gamble Duitsland en geniet het een draagvlak binnen de volledige groep.”

Tegelijk wijst het project op de hinderpalen voor een verdere uitrol van het fysieke internet. “De dozen zijn ontwikkeld en ook al in verschillende lokale projecten gebruikt. Voor een verder uitrol is het belangrijk de volledige industrie en bijgevolg ook andere stakeholders aan boord te krijgen”, aldus Eric Ballot. “Om tot dat punt te komen, is er nood aan standaardisatie en protocollen op Europees niveau. Met het nieuwe Europese project IKIGAI willen we nieuwe stappen zetten. Een andere factor is een heldere ‘governance’ die de regels voor alle processen en mechanismen definieert, de veiligheidsvereisten in kaart brengt en het nodige vertrouwen creëert. Wanneer partijen in het fysieke internet investeren, willen ze er zeker van zijn dat de regels onderweg niet wijzigen. Het engagement mag niet vergeefs blijken.”

Wat met kleinschalige initiatieven?

Het delen van assets is op zich niet geheel nieuw. In de praktijk zien we dat er relatief kleine netwerken en initiatieven ontstaan, met een beperkte omvang van de activiteiten (zoals de pooling van lading). “Uiteraard juich ik dergelijke samenwerkingen van toonaangevende spelers toe, maar ze volstaan niet om op grotere schaal zaken in beweging te zetten”, geeft Eric Ballot aan. “We nemen graag de term duurzame logistiek in de mond, maar eigenlijk bestaat die niet. De afgelopen tien jaar boekte de sector bijvoorbeeld geen enkele vooruitgang op het vlak van de reductie van het aantal ‘lege’ kilometers en het verhogen van de beladingsgraad. Maar ik maak mij geen illusies. Enkel met echte incentives krijgt verandering helemaal vorm. Zowel de spreekwoordelijke ‘wortel’ als ‘stok’ vormen katalysatoren. We stellen vast dat de interesse in het fysieke internet toeneemt wanneer sancties voor CO2-emissies of beloningen voor duurzamere oplossingen ter sprake komen.”

Booster nodig

De ‘roadmap to the physical internet’ van ALICE schetst een pad van nu tot 2040 met de belangrijke mijlpalen, vereiste technologieën en eerste implementatiemogelijkheden voor het fysieke internet. Volgens dat schema zouden geavanceerde proefimplementaties tegen 2030 ingeburgerd moeten zijn. Het daaropvolgende decennium zou dan verdere optimalisering richting autonome, open en gedeelde operaties volgen. “Die planning oogt ondertussen wel erg scherp”, geeft de professor aan. “Vijf jaar om het design verder uit te werken, lijkt beperkt. Om de progressie te accelereren, hebben we nood aan een booster. Die impuls kan uit wetgevende hoek komen. Tegelijk is het onze zaak alle lopende initiatieven te faciliteren en die waar mogelijk samen te voegen, zodat we verder kunnen opschalen.”

Dat verandering zich snel kan manifesteren, illustreert Eric Ballot met de Japanse context. “Japan kampt al lange tijd met een schaarste van vrachtwagenbestuurders”, licht hij toe. “De overheid heeft er beslist het aantal overuren te beperken. De verlaagde capaciteit zorgde voor hogere transportprijzen en resulteerde in een betere verloning voor de chauffeurs. Het vormde ook een accelerator voor innovatie en samenwerking om inefficiëntie tegen te gaan. Het initiatief kwam dus op verschillende manieren de aantrekkingskracht van het beroep van vrachtwagenchauffeur ten goede. Wanneer de wetgever ambitie toont, kan er dus veel bewegen. Een andere belangrijke factor komt naar voren in de stijgende verwachtingen van de consument op het vlak van duurzaamheid. De deeleconomie is voor de jongere generaties een evidentie. Het delen en openen van infrastructuur en transportmodi sluit daarop aan.”

Blockchain en het fysieke internet

Blockchain lijkt een interessante technologie om verschillende schakels binnen het fysieke internet met elkaar te verbinden. Toch noemt professor Eric Ballot het allerminst een must. “Blockchain heeft vooral tot doel verbintenissen te registreren en te bewijzen. Aangezien het fysieke internet gaat om het aanknopen van duurzame samenwerking, zie ik op dat vlak een geringere noodzaak. Het nodige vertrouwen hoort sowieso al aanwezig te zijn; gedeelde datataal is veel belangrijker. Elke partij moet ook de kans krijgen om data met de andere uit te wisselen. De opgave bestaat erin verschillende partijen op een naadloze manier met elkaar te verbinden, zonder dat het een te grote opgave wordt om nieuwe actoren aan boord te krijgen. Er valt dus nog een lange weg af te leggen. Al zetten we tegelijk incrementele stappen voorwaarts en bouwen we aan de weg naar een meer duurzame en open logistiek.”

KD