Maakbedrijven halen productie terug naar huis

Nobi is wat in het vakjargon een ‘age tech’-bedrijf heet: een producent van slimme technologie die gebouwd is rond de behoeften van ouderen. Het bedrijf gebruikt AI-technologie in slimme lampen voor valdetectie, -preventie en -predictie, aangevuld met monitoring van vitale functies, zoals ademhaling en hoestgedrag. De slimme lampen ondersteunen ouderen thuis, maar zijn ook partner van zorgpersoneel in (woon)zorgcentra en assistentiewoningen, waar ze bijdragen aan gerichte ouderenzorg. Ze ontlasten daarbij de drukbezette zorgmedewerkers van repetitieve taken. “We willen de zorgkloof helpen te overbruggen, maar ook de levenskwaliteit van ouderen verbeteren door valangst weg te nemen”, aldus CEO en medeoprichter Roeland Pelgrims.
 
Sinds de start van de productie rolden 5.500 slimme lampen van de Nobi-productietafels, waarbij de aantallen gelijk verdeeld zijn tussen het grote model Nobi en het kleinere zusje Nobita. Samen zijn ze goed voor zo’n 400 installaties voor wat intramurale zorg heet, of zorg in ziekenhuizen of verzorgingstehuizen. “Die gestandaardiseerde omgeving komt de werking van het AI-systeem ten goede. Vanaf 2024 willen we ook AI-lampen op de markt brengen specifiek voor thuisgebruik.”
 
In 2022 detecteerden de lampen van Nobi 400 valpartijen door zorg- en hulpbehoevenden, waartussen er naar eigen zeggen geen enkel vals positief geval zat. De gemiddelde interventietijd bedroeg amper 102 seconden. Dit jaar wil Nobi de productie optrekken naar 24.000 lampen, goed voor 10.000 installaties verspreid over verschillende zorginstellingen.

Vlaanderen als innovatiemotor

Het techbedrijf zag het levenslicht in 2018 en beoogde vanaf de start groei door een internationale expansiestrategie. Vandaag heeft Nobi kantoren in België, Oostenrijk, Nederland en New York. Een internationaal partnernetwerk met lokale distributeurs en resellers zorgt voor de verdeling van slimme lampen in dertien landen, verspreid over Europa, de Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland. Conform die internationale strategie zou Nobi ook inzetten op offshore-productie. “Maar dat plan is nooit voorbij de studiefase geraakt”, stelt Stefaan Joos, head of Hardware, Supply Chain & Manufacturing. Nobi koos bewust voor verankering in thuisregio Vlaanderen.
 
Vanaf 2023 zal de volledige assemblage van de slimme lampen in de regio Antwerpen plaatsvinden, inclusief de elektronica-assemblage (PCBA). CEO Roeland Pelgrims benadrukt dat Vlaanderen altijd al de motor is geweest voor de innovatie die achter de AI-lamp zit, maar dat het zwaartepunt van de implementatie ervan intussen in het buitenland ligt. “Het Verenigd Koninkrijk vormt momenteel onze grootste en snelst groeiende markt, ondanks het feit dat onze activiteiten daar het laatst zijn opgestart.” Volgens de CEO is het een logische evolutie. “In het VK zijn er minder belemmeringen om nieuwe technologie snel op de markt te brengen. Vlaanderen blijft wel cruciaal voor de innovatiefase en de ontwikkeling van nieuwe prototypes.”

​Total cost of ownership

Achter de beslissing van Nobi om voor reshoring te kiezen, zitten enkele gegronde redenen. Een eerste argument is de ‘total cost of ownership’ (TCO). De loonkosten maken slechts tien procent uit van de totale kosten om een lamp te produceren, de andere negentig procent zijn materiaalkosten”, vertelt Roeland Pelgrims. Dat plaatst de drijfveer van veel maakbedrijven om hun productie naar Azië te verhuizen – namelijk de lagere loonkosten – in een ander perspectief.
 
De veronderstelling dat de hoge loonkosten in Vlaanderen de TCO duurder doet uitkomen in vergelijking met productie in China, blijkt om verschillende redenen niet te kloppen. Zo maakte Nobi de rekenoefening voor zichzelf en daaruit bleek dat produceren in Vlaanderen zelfs in het meest pessimistische scenario tot achttien procent goedkoper kon in vergelijking met productie in China. In de realiteit zal de winst wellicht dus nog hoger liggen. “Het hogere aandeel van de materiaalkosten is een groot voordeel bij de productie van hightechproducten”, klinkt het.
 
In het businessmodel van Nobi liggen verschillende factoren aan de basis voor een hogere TCO wanneer de productie in China plaatsvindt. In de eerste plaats zijn er de hoge invoerrechten op de import van afgewerkte producten uit China en de hoge kosten voor internationaal transport. Reshoring stelt Nobi bovendien in staat doorgedreven efficiëntie te bereiken dankzij op maat gemaakte productielijnen. Die zorgen voor een aanzienlijke besparing in vergelijking met productielijnen bij derde partijen.

​Zekerheid in onzekere tijden

In de huidige turbulente tijden, waarin geopolitieke spanningen wereldwijd toenemen en ook een logistieke en economische impact hebben, zien bedrijven zich geconfronteerd met uitdagingen op het gebied van beschikbaarheid en betaalbaarheid van componenten. Nobi vormt daarop geen uitzondering en ging daarom op zoek naar manieren om de beschikbaarheid en betaalbaarheid van componenten te verzekeren. Door de productie lokaal te verankeren, vermijdt Nobi lange en onzekere wachttijden voor cruciale componenten en heeft het meer controle over de materiaalkosten. Zelfs de printplaten voor de elektronica, het brein van elke lamp, worden nu in Aartselaar geproduceerd.
 
Nobi probeert daarbij zoveel mogelijk componenten bij lokale (lees: Europese) leveranciers te halen, maar voor tal van hoogtechnologische componenten is het natuurlijk wel nog altijd afhankelijk van landen als China en Taiwan. “Het belangrijkste verschil is dat we vandaag zestig procent minder volume verschepen, omdat we componenten verschepen in plaats van afgewerkte producten.” Een logische keuze dus, zowel ecologisch als financieel.
 
Daarnaast speelt ook de bezorgdheid over privacygevoelige technologie een rol in de keuze voor reshoring. Zowel Europa als de Verenigde Staten zijn steeds voorzichtiger met het invoeren van technologie die in China is vervaardigd, vanwege zorgen rond gegevensbeveiliging en privacy. Dat is zonder meer relevant voor Nobi, aangezien de slimme lampen bedoeld zijn voor gebruik in de medische en zorgsector, waar gegevensbeveiliging en privacy van groot belang zijn.
 
“Door lokaal te produceren kunnen we onze intellectuele eigendom beter beschermen en onze gebruikers ook een comfortabeler gevoel geven bij hun bezorgdheden over privacy.” Nu het Westen technologie uit China met argusogen volgt, verzekert Nobi zich tegen het risico dat het de invoer en verkoop van zijn producten zou moeten stopzetten. “In Europa geproduceerde zorgtechnologie kan sneller doorbreken in de Verenigde Staten dan technologie die we in China lieten maken.”

​Korte keten tussen denkers en makers

Door de onzekere economische tijden waarin we leven, moeten bedrijven vandaag ook een zeker aanpassingsvermogen aan de dag leggen en flexibel zijn in hun zakelijke aanpak. Ook dat speelde mee in de beslissing van Nobi om lokale productie te omarmen als een strategische keuze, aangezien dat het bedrijf helpt om efficiënt, snel en creatief te schakelen. “Het biedt ons niet enkel een concurrentieel voordeel, voor veel startende hightechbedrijven lijkt het stilaan een noodzaak”, aldus Roeland Pelgrims.
 
Doordat productontwikkeling en productie op één locatie plaatsvinden, kan Nobi upgrades snel en flexibel doorzetten in de productie. “Door de ontwikkelaars en het fabrieksteam samen te brengen, creëren we een klimaat waarin we veel sneller en efficiënter kunnen werken dan wanneer we R&D lokaal houden en productie ‘offshoren’”, aldus Stefaan Joos. Die indirecte winsten zijn mogelijk nog belangrijker dan de directe financiële winst.

​Nieuwe trend

Momenteel hebben naar schatting 350 Belgische bedrijven productieactiviteiten lopen in China. Sommige, zoals een AB InBev, doen dat om er voor de lokale markt te produceren. Een bedrijf dat aan offshoring doet, verhuist zijn productie naar het buitenland enkel en alleen omwille van het kostenplaatje. Specialisten zijn het erover eens dat bedrijven zich niet mogen blindstaren op de lage lonen in Azië, maar te allen tijde hun TCO in de gaten moeten houden. Er zijn immers steeds meer redenen die offshoring minder aantrekkelijk maken: hoge invoertaksen, transportkosten en de krimpende loonkloof tussen Europa en China zijn er slechts enkele van.
 
Volgens Rudy Aernoudt, professor Economie aan de Universiteit Gent, kunnen 120 tot 150 Belgische bedrijven die hun productie momenteel in China hebben, goedkoper produceren in België. Dat is zowat de helft van de Belgische bedrijven die vandaag in China produceren. “Het volledige potentieel is nog niet bereikt”, zegt de professor. Dat een nauwgezette analyse van de TCO bedrijven geen windeieren legt, bewijst de praktijk in de Verenigde Staten. “Daar voert de overheid al langer een beleid dat ondernemingen actief stimuleert om opnieuw in eigen land te produceren.” Het resultaat? “400 teruggekeerde bedrijven en 1,6 miljoen extra banen in 2022. De verwachting is dat daar in 2023 nog eens 3 tot 5 miljoen banen zullen bijkomen.” Het merendeel daarvan zijn hightechbedrijven. Niet onlogisch, aangezien de loonkosten voor hen een relatief klein deel van de TCO uitmaken, net zoals dat voor Nobi het geval is.
 
Het argument om de productie naar China te verhuizen omwille van de lagere lonen boette de afgelopen jaren steeds meer aan relevantie in. “De loonlasten zijn in China de jongste tien jaar met gemiddeld vijftien procent per jaar gestegen. De loonlasten in pakweg Kroatië liggen lager. Er is nog altijd een loonkloof, maar de lonen bedragen maar tien procent van de totale kosten van de operaties in China.” Bovendien moet je die loonkosten ook afzetten tegen de productiviteit, zo leerde het voorbeeld van Adidas ons onlangs nog. De producent van sportkleding haalde een deel van zijn productie terug uit China omdat bleek dat het werk dankzij doorgedreven automatisering in het Westen met 150 medewerkers kon worden uitgevoerd, in plaats van met 1.100 medewerkers in China.

​Ondersteunend beleid

Zoals de praktijk van de Verenigde Staten ons leert, speelt het beleid een belangrijke rol om reshoring te versnellen en er de vruchten van te kunnen plukken. Dat benadrukken ook de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) en professor Rudy Aernoudt. “Reshoring zou kunnen passen in een competitief beleid rond arbeid en in het pensioenbeleid. Maar belangrijk is dat de industrie zich welkom voelt. In ons land is industrie maar goed voor zestien procent van de economie. Dat is geen gezonde situatie op de lange termijn”, stelt professor Aernoudt.
 
“Vlaanderen heeft innovatieve techbedrijven heel wat te bieden, en niet alleen in de eerste fase van onderzoek en ontwikkeling”, stelde Vlaams minister van Economie Jo Brouns bij de opening van de Nobi-productiefaciliteit. Hij geeft al langer aan werk te willen maken van reshoring op Vlaams niveau. “De reshoring van Nobi getuigt van visie.” De minister hoopt dat meer Vlaamse hightechondernemers zich regionaal verankeren. Hij voorziet daarbij de nodige steunmaatregelen, ook voor bedrijven die stappen zetten om de arbeidsmarkt inclusiever te maken.