Grote volumes vormen de succesformule van Amazon

In Europa verkocht Amazon eerder al via de marktplaatsen Amazon.co.uk, Amazon.fr, Amazon.de, Amazon.it en Amazon.es. Met Amazon.nl komt daar nu een zesde website bij. Het nl-webdomein bestaat eigenlijk al sinds 2014, maar verkocht oorspronkelijk louter boeken. Nederlandstalige klanten konden sinds 2016 wel al via een Nederlandstalige versie van Amazon.de winkelen. Amazon.fr schopte het in Wallonië zelfs tot marktleider. De domeinnaam Amazon.be is niet beschikbaar, want ze is eigendom van een verzekeringsmaatschappij. De distributie voor ons land gebeurt hoofdzakelijk vanuit de eigen fulfilmentcentra in Duitsland (onder meer Mönchengladbach) en Frankrijk (Rijsel). Roeland Donker, country manager Amazon.nl, liet in verschillende media optekenen dat een distributiecentrum in de Benelux niet meteen aan de orde is.

Volume en schaalvergroting

Tom Van Woensel is professor goederentransport en logistiek aan de Technische Universiteit Eindhoven en academisch directeur van de master in global supply chain management aan de Antwerp Management School. Vanuit zijn expertise identificeert hij de onderscheidende factoren in de supply chain van Amazon.
Prof. Tom Van Woensel: “Amazon genereert ongeëvenaarde volumes. Het bedrijf werkt uiterst efficiënt, waardoor het de kosten per drop en per levering aanzienlijk reduceert. Dat volumevoordeel maakt Amazon uiterst competitief. Daarnaast beheert Amazon de verschillende onderdelen van de supply chain meer en meer zelf, waardoor het extra grip op de keten krijgt.”
 
VCM: Enerzijds doet Amazon een beroep op logistiek dienstverleners, anderzijds neemt het die taken zelf nadrukkelijk in handen. Is dat niet contradictorisch?
Prof. T. Van Woensel: “Een speler als Bol.com, met een kleinere omvang en draagwijdte dan Amazon, is nog sterk afhankelijk van externe dienstverleners. Amazon versterkt met eigen bestelwagens en vliegtuigen zijn positie ten opzichte van die derde partijen. Komen ze niet tot een goede overeenkomst op het vlak van prijs of levervensters, dan klopt Amazon bij een andere derde partij aan of neemt het de logistieke dienst gewoon zelf in handen. Op die manier investeert Amazon dus in flexibiliteit. Het lijkt me wel weinig waarschijnlijk dat de e-commercereus de levering van zijn gigantische volumes ooit helemaal kan stroomlijnen. Externe pakjesbezorgers juichen de logistieke activiteiten van Amazon waarschijnlijk niet toe, maar zullen toch niet snel geneigd zijn om de samenwerking met Amazon stop te zetten. Voor die externe partijen geldt immers dezelfde wetmatigheid: hoe meer volume, hoe lager de kosten per drop. Tegen de slagkracht van Amazon zeg je dus niet snel nee.”
 
VCM: Kan die kostprijs per drop nog lager dan nu het geval is?
Prof. T. Van Woensel: “Het is alleszins moeilijk om die negatieve prijsspiraal niet te volgen. Ik denk elk jaar dat we het bodempeil hebben bereikt en toch kan het altijd maar scherper. De sector kent flinterdunne marges, die de dienstverleners beantwoorden met schaalvergroting en consolidaties. Wanneer je in een stad duizend pakjes levert, dan kost de levering van een extra pakje je amper nog iets. Stijg je van één naar twee pakjes, dan is dat een heel ander verhaal.”

Inzichten via data

VCM: Wat kunnen we opsteken van de supply chain van Amazon?
Prof. T. Van Woensel: “Hetgeen Amazon doet, verschilt niet zo sterk van hoe andere spelers opereren. De omvang valt gewoon niet te vergelijken. Grotere volumes en meer data resulteren in uiterst nauwkeurige forecasts. Die voorspelbaarheid biedt Amazon een significant concurrentieel voordeel. Het bedrijf haalt er ontzettend veel inzichten uit, waardoor het de keten gericht aanstuurt. Ter illustratie: toen ik een drietal jaar geleden een conferentie in de Verenigde Staten bijwoonde, bood de organisatie ruimte voor job interviews aan. Van de zowat zestig beschikbare tafels had Amazon er toen een twintigtal ingepalmd, uitsluitend voor zijn zoektocht naar datagerelateerde profielen.”
 
VCM: Ziet u ook in het warehouse zelf weinig verschillen met een kleinere speler?
Prof. T. Van Woensel: “Het ‘picken’ en ‘packen’ van goederen blijft een vrij basaal proces. Amazon beschikt natuurlijk wel over de nodige middelen om op het vlak van automatisering en robotisering te experimenteren. Het kocht bijvoorbeeld Kiva Systems, waarvan het de ‘automated guided vehicles’ exclusief gebruikt. (Een ander voorbeeld is de robot Pegasus, ontwikkeld voor de verplaatsing van individuele artikelen, red.)”

VCM: Amazon.nl biedt Belgische ondernemingen de mogelijkheid hun producten via zijn platform aan te bieden. Wat beschouwt u als pro’s en contra’s?
Prof. T. Van Woensel: “De formule is sterk vergelijkbaar met het Plaza-model van Bol.com. Het geeft retailers en producenten het voordeel van een groot netwerk, zonder de noodzaak van een grootschalige investering. Veel hangt af van je ambitie. Bied je een standaardproduct met een beperkte onderscheidende factor, dan ben je binnen het aanbod van Amazon misschien wel te weinig zichtbaar. Dan speel je beter je lokale karakter via de eigen kanalen uit.”

Crowd logistics en duurzaamheid

VCM: Amazon voert onderzoek naar ‘crowd logistics’. Hoe groot is het potentieel?
Prof. T. Van Woensel: “Crowd logistics zet particulieren of semiprofessionelen in voor het transport van goederen. Dat biedt voordelen op het vlak van consolidatie. Wie nu naar een locatie rijdt, kan meteen een pakje voor iemand uit de buurt meenemen. Dat beperkt dus het aantal ritten, op voorwaarde dat de chauffeurs niet te ver hoeven om te rijden. De datacomponent is cruciaal om de verschillende partijen efficiënt en duurzaam samen te brengen. De vraag die meestal rijst, luidt ‘wie gaat er op welke manier iets aan verdienen?’ Het initiatief ontkiemt doorgaans in de buik van innovatieve start-ups, maar een retailer kan evenzeer in de dans springen. Dan is de queeste rond het verdienmodel meteen van de baan, maar speelt het volledige model zich af rond de diensten van die ene partij. Ik zie zeker het nodige potentieel, al blijft het wachten op een organisatie die crowd logistics naadloos stroomlijnt.”
 
VCM: Hoe ver staan we op het vlak van gebundeld transport?
Prof. T. Van Woensel: “Had je mij die vraag enkele jaren geleden gesteld, dan antwoordde ik zeer positief. Ik stel evenwel vast dat bedrijven en sectorfederaties veel geld investeerden in samenwerkingen, maar dat de praktische uitwerking toch moeilijk blijkt. Soms drijft het juridische aspect een wig tussen de partijen, een andere keer gaat het om karteldiscussies. Veel beloftevolle projecten overstijgen bijgevolg de pilootfase niet.”

VCM: Welke evoluties signaleert u op het vlak van duurzaamheid?
Prof. T. Van Woensel: “Wie er de media op naslaat, leest dagelijks tal van voorbeelden: van elektrische transportmodi, over zonnepanelen tot het gebruik van andere alternatieve brandstoffen. Toch primeert de business case doorgaans. Een onderneming gaat eerst na hoeveel die duurzame investering kost en wat ze oplevert. Spelers die met volle vrachtwagens rijden, werken in de meeste gevallen efficiënter. Dat die shift bijdraagt tot groener transport, beschouwen ze als een mooie plus, maar niet als grootste drijfveer. Ik betwijfel of ze hetzelfde zouden doen wanneer het hen geen kostenvoordeel oplevert. Ik vergelijk het altijd met de elektrische auto voor particulieren. Veel mensen zijn overtuigd van het ecologische voordeel, maar zolang de aankoopprijs die van een benzine- of dieselauto overstijgt, blijven de aankoopvolumes beperkt.”

Coronacrisis en supply chain

VCM: Wat valt u op aangaande de technologie in de supply chain?
Prof. T. Van Woensel: “Binnen gesloten omgevingen als warehouses en terminals zetten de digitalisering, automatisering en robotisering zich verder. De magazijnomgeving is met minder mankracht beter georganiseerd. Toch denk ik dat de winnaars van morgen zich vooral op het vlak van databeheer onderscheiden. Wie er op een slimme manier gebruik van maakt, bijvoorbeeld binnen het S&OP-proces, neemt nu eenmaal betere beslissingen. Hoewel software sterk bijdraagt tot een efficiënte planning, zit een autonome supply chain er nog niet meteen aan te komen. Daarvoor telt de keten te veel uitzonderingen die een menselijke inbreng vereisen. Ik denk bijvoorbeeld niet dat een tool wendbaar genoeg is om de gevolgen van een calamiteit als de coronacrisis in te schatten en te beheersen.”
 
VCM: Hoe zal COVID-19 de supply chain veranderen?
Prof. T. Van Woensel: “De coronacrisis maakt duidelijk hoe sterk we met elkaar verbonden zijn en wat het effect daarvan op de voorraadketen is. Ik vermoed dat we een vorm van terugplooien mogen verwachten. Bedrijven zullen hun afhankelijkheid van die ene leverancier terugschroeven en zoeken naar meer regionale antwoorden op hun supplyvraagstukken. Single sourcing maakt in veel gevallen plaats voor dual- en multi-sourcing om de risico’s te spreiden. Het herwerken van die keten zal mogelijk wel botsen met de lean-gedachte, die uitgaat van beperkte voorraden en een maximale efficiëntie. Wat vaststaat, is dat we vanuit het perspectief van de supply chain veel zullen opsteken van de huidige crisis. Hoe nefast ze ook is, ik vermoed dat ze uitgroeit tot vaste prik binnen elk cursuspakket.”

Groeit Amazon uit tot grootste pakjesbedrijf ter wereld?

Met zijn nl-webdomein geeft Amazon de consument nu nog makkelijker toegang tot een assortiment met honderd miljoen referenties. Kleine kanttekening hierbij is dat die referenties zich niet allemaal in de nabijgelegen distributiecentra bevinden, maar dat Amazon ze ook vanuit andere oorden naar onze regio verscheept.

Amazon profileert zich nadrukkelijk als een logistiek dienstverlener. Het bouwde volgens zakentijdschrift Forbes een vloot uit van meer dan twintigduizend busjes en zestig cargovliegtuigen. De logistieke vleugel van Amazon verzendt naar verluidt nu al één op vijf van de leveringen in de Verenigde Staten, terwijl het zestig procent van de Amazon-pakjes via eigen chauffeurs levert.
 
Forbes-correspondent Stephen McBride refereert aan de ontwikkeling van Amazon Web Services (AWS). Initieel in het leven geroepen om aan de interne nood aan computerkracht tegemoet te komen, groeide AWS snel uit tot ’s werelds grootste cloud provider. De journalist meent dat het slechts een kwestie van tijd is vooraleer Amazon zijn leverdiensten op soortgelijke wijze openstelt voor externe partijen. Hij weet zich in die visie gesterkt door het feit dat Amazon UPS en FedEx in zijn jaarverslagen als concurrenten omschrijft.
‘Shipping with Amazon’ lijkt het pad te effenen. Onder die noemer pikt Amazon met een (elektrische) bestelwagen pakjes op bij de platformhandelaars – en dus niet louter uit het eigen DC – om ze vervolgens bij klanten thuis te leveren. De dienst is momenteel beschikbaar in Los Angeles.