Duurzaamheid in e-commerce

SafeShops, een vakorganisatie die een eigen kwaliteits- en securitylabel voor webshops uitreikt en promoot, wil het vertrouwen van de Belgische consumenten, bedrijven en overheden in e-commerce vergroten. Om dat vertrouwen te meten, peilde SafeShops in 2021 al voor de vijfde keer op rij naar het online koopgedrag van de Belgische consument. Uit die enquête bleek onder andere dat die consument steeds meer belang hecht aan duurzaamheid, ook als het om online shopping gaat.

Werk aan de (online) winkel

“Duurzaamheid is niet meer weg te denken uit de e-commerce omgeving”, stelt Greet Dekocker, managing director bij SafeShops. “Voor 45 procent van de online consumenten moet een ‘goede’ webshop oog hebben voor duurzaamheid.” Daartegenover staat de wat paradoxale vaststelling dat drie kwart van de vierhonderd bevraagde shoppers – een representatieve steekproef – geen enkele duurzame Belgische webshop weet op te noemen. “Nochtans leveren onze webshops al tal van inspanningen”, merkt Greet Dekocker op.
 
Dat laatste blijkt ook uit de resultaten van een andere enquête die SafeShops in 2021 liet uitvoeren, dit keer bij een representatieve steekproef van 279 Belgische webshops. Net als bij de jaarlijkse ‘Belgian Online Shopper Survey’ ging het ook hier om een online kwantitatieve bevraging door marktonderzoeksbureau Why5Research. Voor deze eerste ‘Belgian Online Sustainability Barometer’ werkte SafeShops samen met logistieke partners als BDLogistics, Bpost, CityDepot, DPD en PostNL. Zij hielpen een voldoende representatieve steekproef te garanderen door webshops van verschillende grootte (op basis van jaaromzet) en met diverse productcategorieën als enquêtekandidaten te selecteren.

Duurzaamheid wint aan belang

Met initiatieven zoals de nieuwe e-commerce duurzaamheidsbarometer houdt SafeShops de spreekwoordelijke vinger ook aan de pols van de webshops zelf. “Als sectorvereniging weten we dat Belgische webshops volop inzetten op duurzaamheid”, vertelt Greet Dekocker. En de enquêteresultaten bevestigen die trend alleen maar. Zo geeft niet minder dan 73% van de respondenten aan dat duurzaamheid voor hen zeer belangrijk is (58%) of zelfs het belangrijkste aspect van hun business vormt (15%). Een kwart van de deelnemende webshops houdt het op “mooi meegenomen”. En slechts 2% ziet totaal het belang er niet van in. Dat duurzaamheid niet enkel aan consumentenzijde hoog op de agenda staat, is daarmee wel duidelijk.
 
De vraag is natuurlijk of dat groeiende bewustzijn zich vandaag al in concrete daden vertaalt. Op de vraag hoe duurzaam ze hun eigen activiteiten inschatten, antwoorden de deelnemende webshops met een gemiddelde score van 6,5 op 10. Bij kleinere webshops ligt dat bescheiden resultaat net iets hoger (6,9), terwijl het bij middelgrote tot grote webshops opvallend lager uitvalt (5,3).
 
Tegelijk blijken de ambities van onze Belgische webshops om hun niveau van duurzaamheid de komende jaren op te krikken vrij groot. Zo geven vier op de vijf respondenten (78%) aan dat ze ernstige inspanningen willen leveren om binnen de drie jaar een gemiddelde score van 7,9 op 10 te behalen. Ook hier liggen de ambities van de kleine webshops (8,3/10) merkelijk hoger dan die van de grotere (7,2/10).

Focus op verpakking

Uit de jongste enquête naar het online koopgedrag van de Belgische consument was al gebleken dat die consument duurzaamheid vooral met verpakking associeert: het meest zichtbare en tastbare aspect van online shopping. Om duurzaam te zijn, moet een webshop zich volgens de deelnemers aan dat onderzoek focussen op het gebruik van milieuvriendelijke verpakkingsmaterialen (41%), een efficiënte manier van verpakken (40%) en het recycleren van oude producten (38%).
 
Uit de resultaten van de e-commerce duurzaamheidsbarometer blijkt dat de Belgische webshops in belangrijke mate al aan die klantenverwachting tegemoetkomen. Met het oog op duurzame verpakkingen leveren zij vandaag al de volgende inspanningen: 86% bundelt de bestellingen in één pakket, 77% gebruikt duurzame of beperkte opvulmaterialen, 73% vermindert het verpakkingsvolume door bijvoorbeeld zakken, enveloppen of aanpasbare dozen te gebruiken, 72% gebruikt duurzame kartonnen materialen en 66% werkt met herbruikbare verpakkingen. Als het erom gaat extra inspanningen te leveren, staat één op de vier webshops (27%) open voor het gebruik van duurzamer verpakkingsplastic.

Retouren beperken

Een ander element dat vaak naar voren wordt geschoven als het over de duurzaamheid van e-commerce gaat, is het gevoerde retourbeleid. De meeste Belgische webshops hanteren een beleid waarbij ze het terugsturen van producten zoveel mogelijk trachten te beperken. Zo werkt 83% van de bevraagde webshops aan betere, duidelijkere productinformatie (maattabellen, video’s, …) om retouren te vermijden.
 
Om het eigenlijke retourproces te verduurzamen, gebruikt 79% van de webshops een verpakking die de klant ook kan gebruiken bij het eventueel terugzenden, terwijl 68% de teruggestuurde goederen opnieuw aanbiedt als tweedehandsproduct of simpelweg herverpakt. Zo slagen de Belgische webshops er tegenwoordig in 83% van alle teruggestuurde goederen te recupereren door ze alsnog als nieuw (74%) of als tweedehandsartikel (9%) te verkopen. Slechts 11% van de retouren wordt effectief vernietigd, waarbij het aandeel van voeding duidelijk hoger ligt dan dat van de andere productcategorieën.
 
Vervolgens is er nog het logistieke aspect van het gevoerde retourbeleid. Ruim de helft (52%) van de bevraagde webshops voorziet in afleverpunten waar de klant zijn retour kan binnenbrengen. Die retour bij de eerstvolgende thuisbezorging ophalen lijkt voor evenveel webshops (49%) dan weer niet haalbaar.

Nieuwe technologie inzetten

“Het retourprobleem is geen uitdaging voor de volledige e-commercemarkt”, stelt Greet Dekocker vast. Eén op de vijf webshops (21%) krijgt zelfs helemaal geen retouren. En zoals misschien te verwachten viel, kampen middelgrote tot grote webshops met hogere retourpercentages (7%) dan kleinere webshops, die op jaarbasis gemiddeld maar 2 à 3% retouren te verwerken krijgen.
 
Greet Dekocker: “Het gemiddelde retourpercentage over alle sectoren heen blijkt 3,5% te bedragen. Het zijn vooral de sectoren waar het product moet passen of moet worden gepast die gevoelig blijken voor retour. In de modesector ligt het retourpercentage bijvoorbeeld tussen de 8 en 12%, terwijl het in de voedings- en entertainmentindustrie om slechts 1 à 2% gaat.”
 
Zelfs in sectoren als de mode ziet Greet Dekocker nog mogelijkheden om het risico op retouren te minimaliseren, bijvoorbeeld door nieuwe technologieën als artificiële intelligentie (AI) en virtual of augmented reality (VR/AR) verder in te zetten. “Alleen moeten we vaststellen dat velen daarvoor nog niet over de nodige kennis beschikken of dat de technologie nog niet voor iedereen toegankelijk is.”

Transportkosten blijven doorslaggevend

Zoals al aangehaald, associeert de Belgische consument duurzaamheid op dit moment nog vooral met de verpakking van zijn online bestelling. Met betrekking tot de levering of het transport van die bestelling blijkt de kostprijs nog steeds doorslaggevend te zijn. Zo kiest meer dan de helft van de respondenten (57%) voor een goedkopere levering, zonder aandacht voor duurzaamheid. Een grote meerderheid (72%) is dan weer wel bereid om langer op een pakket te wachten als de levering ervan op een duurzame manier gebeurt.
 
Uit de e-commerce duurzaamheidsbarometer van SafeShops blijkt dat de Belgische webshops zich wel degelijk bewust zijn van het belang en het aanbod van duurzame transport- en leveropties. Voor bijna de helft (47%) van de bevraagde webshops is thuisbezorging met de cargofiets de meest duurzame optie om de consument zijn bestelling te bezorgen, gevolgd door bezorging in een afhaalpunt, waar de consument het pakket zelf per fiets of te voet kan oppikken (39%).
 
In de praktijk blijft het gebruik van duurzame oplossingen voor transport en bezorging voorlopig eerder beperkt tot het aanbieden van afhaalpunten voor klanten. Vandaag zetten al bijna zeven van de tien Belgische webshops (68%) daarop in. Veel andere opties zijn nog te weinig gekend of in volle ontwikkeling. “Het is evenwel op dat vlak dat de meeste mogelijkheden zich voordoen om e-commerce nog duurzamer te maken”, beklemtoont Greet Dekocker.

Logistieke partner cruciaal

Om die duurzame oplossingen voor logistiek en transport concreet te (helpen) realiseren, kijken de Belgische webshops in de eerste plaats naar hun logistieke partners. Zo verwachten de meeste webshops (68%) dat die logistieke partners zich gaan richten op groene transportmiddelen (elektriciteit, gas, biobrandstof, cargofiets …). Voor slechts één op de vijf bevraagde webshops (18%) gebeurt dat al. Daarnaast blijken vier op de tien respondenten eveneens zo’n omschakeling op ecologisch vervoer te overwegen. Andere duurzame oplossingen die de Belgische webshops van hun logistieke partners verwachten, zijn het voorzien van voldoende afhaalpunten (48%), CO2-neutrale verzendingen (42%), een optimale bundeling van verzendingen (39%) en, waar mogelijk, stadsdistributie met fietsvervoer (37%).
 
De e-commerce duurzaamheidsbarometer toont bovendien aan dat er de nodige openheid heerst onder Belgische webshops om ook nog andere opties te overwegen. Zo verklaart 62% van de bevraagde webshops zich bereid om een CO2-compensatievergoeding uit te testen, terwijl 38% aangeeft alternatieve afhaalpunten in overweging te willen nemen, zoals zogenoemde buurtpunten bij particulieren, of de levertijd te willen verlengen om verzendingen meer en beter te kunnen groeperen. De lagere bekendheid of populariteit van stadsdistributiecentra – slechts 14% maakt er vandaag al gebruik van – wijst dan weer op een mogelijke behoefte aan (meer) voorlichting over die alternatieve optie.

Drempels en ‘drivers’

Zoals te verwachten viel, blijkt de belangrijkste drempel voor Belgische webshops om (meer) te investeren in duurzame e-commerce van financiële aard: 34% vindt de investeringskosten simpelweg te hoog. Eén op de vier webshops (27%) werpt op dat klanten er niet om vragen. En één op de vijf vreest dat zijn aanbod en dienstverlening (met name de levering) eronder zouden lijden (18%), dat de (extra) investeringen weinig of geen verschil zouden maken (18%) of kan er de nodige tijd niet voor vrijmaken (17%).
 
Als belangrijkste ‘drivers’ voor de toekomstige duurzame ontwikkeling van hun sector zien Belgische webshops de publieke opinie (56%), de consument (50%) en zichzelf (44%). Logistieke partners komen vreemd genoeg pas op de zesde plaats (26%), na overheden (30%) en opiniemakers (38%). Dat laatste ziet Greet Dekocker toch even anders: “Een duurzame e-commerce is een gedeelde verantwoordelijkheid tussen webshops, logistieke partijen en de consument. Daarom pleiten wij er als sectorvereniging voor om enerzijds in te zetten op digitalisering en het ontwikkelen van een roadmap met doelstellingen die onze webshops kunnen helpen een duurzaam beleid te voeren. En laat ons anderzijds de consument ook bewuster maken van de impact van bepaalde keuzes.”