Zero-emissie stadslogistiek? Dat moet 5 keer slimmer!

Zero-emissie stadslogistiek blijft achter bij de elektrificering van andere vloten zoals personenauto’s, taxi’s en bussen; minder dan één procent van de voertuigen is vandaag elektrisch. Zero-emissie op basis van waterstof is ook nog niet in de praktijk toegepast, maar wordt wel getest en ontwikkeld voor zwaardere voertuigen. Onderzoek geeft aan dat er meerdere redenen zijn voor het (vooralsnog) achterblijven van de elektrificering van stadslogistiek. Op hoofdlijnen zijn de argumenten voor het achterblijven: geen beschikbaarheid, nog niet betaalbaar en nog onvoldoende betrouwbaar. Bovendien is stadslogistiek nu voor tachtig procent eigen vervoer of dedicated vervoer. Horizontale samenwerking tussen bedrijven komt moeizaam op gang.

Bestelauto: meer dan transport alleen

Het Nederlandse Kennisinstituut voor Mobiliteit stelde in 2018 dat het ‘zelf ervaren’ van elektrische personenauto’s een veelbelovende strategie lijkt om verkeerde beelden bij te stellen. Of dat ook voor ondernemers geldt, is op voorhand niet te zeggen. Als het om gebruikerservaring gaat, is onder hen nauwelijks onderzoek gedaan. Een gedegen experiment, met voor- en nameting, zou meer inzicht bieden. Er zit hierbij nog wel een addertje onder het gras. Veel ondernemers richten hun bestelauto’s op een specifieke manier in. Denk maar aan installatiebedrijven die gereedschap en materialen moeten meenemen en de laadruimte van de bestelauto van vakken en laden voorzien. Die ondernemers hebben weinig aan het uitproberen van een ‘kale’ bestelauto. Andere ondernemers, die bijvoorbeeld pakketten vervoeren, kunnen wel uit de voeten met zo’n probeer-exemplaar.
 
Er zullen in ieder geval genoeg ondernemers zijn die zelf kunnen ervaren dat de elektrische bestelauto’s zo hun voordelen hebben. Ze zijn stil, accelereren snel en hebben nul uitstoot. Bovendien laat steeds meer onderzoek zien dat ze weliswaar duurder zijn in de aanschaf, maar dat de kosten over een langere termijn meevallen. Als het om de Total Cost of Ownership gaat, doen veel elektrische bestelauto’s inmiddels niet of nauwelijks onder voor bestelauto’s op diesel. Natuurlijk zijn er ook nadelen, zoals de tijd en moeite die het kost om de auto op te laden. Ook is de actieradius vergeleken met bestelauto’s op diesel beperkt. In de Europese praktijk, in Oostenrijk, Denemarken en Duitsland, blijkt dat de beperkte actieradius voor een groot deel van de ondernemers geen probleem hoeft te zijn. Wie weet wordt door gebruikservaringen het bezit en het gebruik van een elektrische bestelauto ooit de gewoonste zaak van de wereld.

Wakker liggen?

Grotere, maar vooral kleinere zelfstandige ondernemers liggen wakker van die zero-emissie zones. De gebruikskosten mogen niet hoger zijn, de actieradius en de laadruimte moeten gelijk zijn aan die van de vertrouwde dieselbestelauto en de overheid moet voor voldoende laadpunten zorgen. Ondernemers willen dat het ze niks extra kost en ze er geen moeite voor hoeven te doen. Maar zo eenvoudig ligt dat niet. De bedrijfsvoering moet totaal anders wanneer je begint met elektrisch vervoer.

Hoe regel je die zero-emissie stadslogistiek betaalbaar en betrouwbaar terwijl het aanbod van voertuigen nog niet eens beschikbaar is? Hun bedrijfsvoering moet anders wanneer ze beginnen met elektrisch vervoer. Je moet vijf keer slim nadenken om je succesvol voor te bereiden op zero emissie stadslogistiek.  

Slim voertuigen kiezen

De eerste vraag is wat in 2025 het passende voertuig is. Het uit gewoonte inruilen van de dieselbestelauto voor een elektrische bestelauto is niet slim. Overweeg de inzet van lichte elektrische voertuigen zoals vrachtfietsen. Er bestaan al geslaagde voorbeelden bij pakketbezorging, horecabevoorrading, servicelogistiek en zelfs in de bouw. Of misschien kan het zelfs helemaal zonder voertuig, door de levering van materialen anders te organiseren. Zijn echt al die voorraden in de bestelauto nodig? Ricoh en Canon, bijvoorbeeld, werken in grote steden al met wandelende monteurs.

Slim rijden

Met een korte actieradius en de nodige oplaadtijd is een betere, dynamische planning nodig. De rijstijl en de routekeuze bepalen hoe groot de actieradius in de praktijk is. De nieuwe voertuigen zijn uitgerust met boordcomputers die de voertuigprestaties, de status van de rit, de accu en de rijstijl van de chauffeur monitoren. Samen met actuele verkeersinformatie kan een goede planning worden gemaakt voor de betrouwbare inzet van het elektrische voertuig.
De berijder speelt een grote rol bij het ‘brandstofverbruik’. Hoe ga je straks de berijders stimuleren om slim te rijden? Transportondernemers betrekken hun chauffeurs nu al met ‘gamification’ bij slimmer rijden.

Slim laden

De lokale overheid moet bij zero-emissie zones een slimme laadinfrastructuur faciliteren. Veruit de meeste bestelauto’s staan voor de deur van de bloemist, bouwer of monteur thuis. Zijn daar voldoende laadpalen? Is er genoeg stroom?
En, als de bestelauto of vrachtwagen zich in de stad bevindt, kan de chauffeur dan bijladen bij een winkelcentrum of kantorenlocatie? Is er bij grote bouwprojecten nagedacht over een laadplein voor de bouwbusjes die uit de regio komen? En hoe vindt de chauffeur de weg naar een beschikbaar laadpunt?

Voor bedrijventerreinen waar veel voertuigen moeten kunnen laden, is een visie nodig op slimme energieopwekking en -distributie; ‘vehicle-to-building-to-grid’. Op termijn moeten energie-intensieve bedrijven aparte aandacht krijgen in omgevingsvisies en ruimtelijke ordeningsplannen. Beschikbaarheid van stroom wordt een vestigingsplaatscriterium.
Naast investeringen in de eigen laadinfrastructuur, zijn ook investeringen nodig in ‘smart charging’. Hoe verdeel je het laden van de voertuigen over de nacht? Voor de aanbieders van zero-emissie mobiliteit liggen hier kansen om nieuwe energiediensten aan te bieden.

Slim inkopen

Elektriciteit is allesbehalve gratis. Diesel is bij elke pomp te koop voor eenzelfde prijs per liter. Bij stroom is dat anders. De prijzen aan de paal lopen sterk uiteen, zeker als je ook nog eens snel wilt laden. Dan is elektriciteit al gauw duurder dan diesel. De fleetmanagers moeten de inkoop van energiediensten slim regelen.

Slim reguleren

Op de weg naar 100% zero-emissie stadslogistiek speelt de lokale overheid een belangrijke rol bij intelligent toegangsbeheer; wie mag er wel of niet de stad in? Privileges kunnen ondernemers over de drempel helpen met vrijstelling van venstertijden, gebruik van busbanen en toegang tot zero-emissie laad- en losplekken. Nieuwe verkeersmanagementsystemen kunnen de reguliere en digitale handhaving ondersteunen.
 
Zero-emissie is nodig voor het klimaat en draagt bij aan schone lucht in de stad. Er is veel nodig om dat betaalbaar en betrouwbaar te realiseren. Publiek private samenwerking is nodig om de transitie van diesel naar elektrisch in de stad mogelijk te maken. Wacht in elk geval niet af tot 2025. Begin vandaag alvast met het nemen van de juiste slimme beslissingen.