Robots hertekenen toekomst van warehousemedewerkers

Als we zeggen dat er aan de opmars van de R-generatie geen ontkomen is, kan dat voor heel wat medewerkers als een bedreiging overkomen. Dat robotisering de arbeidsmarkt zal beïnvloeden, valt ook niet te ontkennen. Zo blijkt ook uit het onderzoek, dat gebaseerd is op marktonderzoek, de literatuur en diepte-interviews met zowel experts uit de industrie als met bedrijven. Alleen hoeft de toenemende robotisering binnen de huidige Europese context met een groeiende schaarste aan geschikte arbeidskrachten helemaal niet zo erg te zijn, integendeel zelfs (zie kader).

Concurrentie van robots

Die positieve noot neemt niet weg dat de R-generatie een impact zal hebben op de inhoud van de huidige jobs. Doordat robots sommige taken beter en goedkoper kunnen uitvoeren dan mensen, zullen bepaalde jobs in de toekomst hoogstwaarschijnlijk verdwijnen. Bovendien wordt de waaier aan taken die robots aankunnen steeds groter. Dat robots in bepaalde gevallen stevige concurrentie zullen vormen voor medewerkers, mogen we dus niet ontkennen.

Die evoluties leiden tot grote onzekerheden bij medewerkers. Volgens PwC-onderzoek is zo’n 37% van de mensen bezorgd om zijn job te verliezen door de digitaliserings- en automatiseringsgolf. Dat die bezorgdheid niet geheel onterecht is, blijkt onder andere uit de PwC digital factories 2020 studie, waarbij 42% van de Duitse industriële bedrijven verwacht dat hun aantal medewerkers door de digitalisering zal inkrimpen.

Automatiseringsgolven overspoelen jobs

Als we de impact van de automatisering op de arbeidsmarkt over de tijd heen bekijken, dan maakt PwC een onderscheid tussen drie verschillende automatiseringsgolven. De ‘algorithmic wave’ is intussen ingeburgerd. “Hieronder verstaan we het overnemen van eenvoudige computationele taken en analyses van gestructureerde data”, legt Ben Boone, supply chain consultant bij PwC, uit. “Die evolutie vormt een reële bedreiging voor zo’n 3% van de jobs en heeft vooral een effect op datagedreven sectoren zoals financiële diensten.”

De volgende golf is de ‘augmentation wave’, waarbij repetitieve taken worden overgenomen via dynamische technische ondersteuning en statistische analyses van ongestructureerde data in semi-gecontroleerde omgevingen. “Deze golf zal ongetwijfeld de grootste impact hebben op magazijnen en productieomgevingen”, weet Ben Boone. “Die evolutie is intussen al volop aan de gang, maar zal wellicht pas over een tiental jaar helemaal matuur zijn. Met de komst van die tweede golf lopen zo’n 23% van de jobs het risico om weggespoeld te worden.”

Binnen de ‘autonomy wave’ tot slot is het mogelijk niet alleen fysieke arbeid en menselijk handigheid met automatisering op te vangen, maar ook om problemen op te lossen die verantwoordelijkheid vragen in de reële, dynamische wereld. Denken we maar aan de zelfrijdende voertuigen. Deze golf is momenteel in volle ontwikkeling en zal naar verwachting over circa 25 jaar matuur zijn. Met die bijkomende golf wordt in totaal zo’n 51% van de huidige jobs bedreigd. Die golf zal dan ook een verregaande impact op de arbeidsmarkt hebben, bijvoorbeeld in de transportsector en de bouwnijverheid.

Volgens een onderzoek van Citi Group blijkt dat op de lange termijn maar liefst 80% van de jobs in warehousing en logistiek op termijn kunnen verdwijnen door automatisering. Naast de volledig automatiseerbare activiteiten, schat McKinsey in dat innovatieve technologieën in de toekomst 30% van de dagelijkse taken en activiteiten van 60% van alle jobs kunnen overnemen. Dat geldt vaak voor laaggeschoolde functies, maar soms ook voor hogere profielen.

Het goede nieuws is dat door die evolutie medewerkers meer tijd krijgen om zich te focussen op waardetoevoegende taken die alleen door mensen kunnen worden uitgevoerd, zoals creatieve en probleemoplossende taken, het uitwerken van concepten en communicatieve functies. Robotisering schept ook (financiële) ruimte voor nieuwe jobs, bijvoorbeeld om nieuwe producten en diensten te ontwikkelen en te onderhouden. Daarvan zullen vooral hoogopgeleide profielen met management- of technologische vaardigheden profiteren. Toch kan het gebruik van nieuwe technologieën ook ruimte scheppen voor nieuwe servicegeoriënteerde lagere profielen. Een goed change management kan ervoor zorgen dat medewerkers meer openstaan voor die nieuwe uitdagingen.

De mate waarin de drie genoemde golven in bepaalde regio’s jobs zullen bedreigen, hangt voor een groot stuk af van de economische oriëntatie naar diensten of producten, alsook van het type industrie en het profiel van de medewerkers. Het PwC International Impact of Automation rapport van 2018 voorspelt dat het aantal banen dat in gevaar is slechts op 20 à 25% ligt in Scandinavië, waar heel veel mensen hooggekwalificeerd zijn. In Oost-Europa, met veel makkelijk te automatiseren productiejobs, loopt dat risico op tot 40% van het totale aantal arbeidskrachten. Daartussen liggen de vooral servicegeoriënteerde economieën die zowel hooggeschoolde als laaggeschoolde profielen aantrekken.

Verder geldt dat in landen waar de arbeidskosten hoog liggen, er meer moeite zal worden gedaan om te automatiseren. Het is geen geheim dat België een van de duurste landen is in termen van arbeidskosten. Dat maakt dat de R-generatie in ons land vaker met open armen wordt ontvangen.

Robotisering onder de SWOT-loep

De resultaten van het onderzoek vat PwC samen in een SWOT-analyse, die de sterktes, zwaktes, opportuniteiten en bedreigingen van robots naar voren schuift.

Opportuniteiten
Een troef van de R-generatie is zeker dat ze het gebrek aan gespecialiseerde arbeidskrachten in magazijnen voor een gedeelte kan opvangen. Meegenomen is dat het ervoor zorgt dat de ideale locatie van een magazijn minder van de aanwezigheid van voldoende arbeidskrachten hoeft af te hangen. Doordat robots zorgen voor lagere arbeidskosten, valt het zelfs niet uit te sluiten dat er bepaalde activiteiten naar België terugkeren.

Technologische sterkte van robots is dat ze de efficiëntie, accuraatheid, veiligheid en productiviteit bij de opslag, de picking, het transport en de levering kunnen verhogen. Tegelijk zal met de toenemende automatisering de inhoud van jobs wellicht verschuiven van repetitieve manuele taken naar meer technische en superviserende taken. Op die manier zullen medewerkers meer dan vroeger kunnen bijdragen tot de verbetering van diensten en de creatie van competitieve voordelen op de lange termijn.

Daarnaast kan de R-generatie een antwoord bieden op de groeiende vraag naar distributiecentra om aantrekkelijke markten te bedienen, vooral in West-Europa, maar ook in delen van Oost-Europa. Verder wordt het voor Europese bedrijven meer haalbare kaart om de concurrentie aan te gaan met de gekende globale spelers, zeker als we de hoge verwachtingen rond service en leversnelheid van klanten willen invullen, met name bij e-commerce activiteiten. Dat sterk geautomatiseerde magazijnen in de hoogte werken en zo grond uitsparen is meegenomen om de competitieve slagkracht te verhogen. Een bijkomende opportuniteit ligt in andere snel evoluerende technologieën zoals artificiële intelligence en visietechnologieën, die het gebruik van robotica in magazijnen kunnen complementeren en optimaliseren. Al die technologieën samen kunnen ervoor zorgen dat bedrijven efficiënter werken en zo geld gaan uitsparen, wat een positieve invloed kan hebben op de prijs die de eindklant betaalt.

De uitdagingen waarop smart warehousing een antwoord kan bieden, vat Ben Boone samen in figuur 1.

Bedreigingen
Maar voordat we wegdromen bij de gedachte aan een volledig geautomatiseerd en gerobotiseerd magazijn: de R-generatie kampt vandaag nog steeds met een aantal gebreken. Hoewel de technologie razendsnel evolueert, zijn er nog steeds veel taken die robots simpelweg niet kunnen uitvoeren. Daarnaast staat de betrouwbaarheid van sommige systemen ook nog niet helemaal op punt, zeker als ze in een complexe omgeving moeten werken. Op plaatsen waar robots met mensen samenwerken, is ook het garanderen van de veiligheid van de medewerkers een belangrijk aandachtspunt.

Ben Boone: “We kunnen stellen dat manuele operaties nodig zullen blijven in het geval van heel grote, heel kleine of onregelmatig gevormde producten. Ook als de verpakking te wensen over laat, wordt het lastig om bijvoorbeeld automatisch te palletiseren. Verder vormen zeer grote piekvolumes een hindernis voor automatisering. Hoge pieken zullen ook een negatief effect hebben op de ROI van automatische systemen als er extra flexibele arbeidskrachten moeten worden ingezet om het systeem bij te staan. Ook als de automatisering overgedimensioneerd wordt, zal de investering minder snel terugbetaald zijn. Bovendien is veel automatisering nog niet in staat flexibel in te spelen op veranderende businessomgevingen, wat opnieuw de terugverdientijd stokken in de wielen steekt. Mogelijke oplossingen om binnen zo’n moeilijke context toch te automatiseren is een mitigatiestrategie, waarbij je bijvoorbeeld met leveranciers afspreekt om naar een gestandaardiseerde verpakkingskwaliteit te gaan of waarbij mechanismen worden geïntroduceerd om de piekvolumes af te vlakken, via onderhandelingen met de klant of door de leadtimes te herbekijken.”

Sommige oplossingen beperken in magazijnomgevingen ook de broodnodige flexibiliteit op het vlak van ruimtegebruik en operationele processen. In dat opzicht wordt de kostenefficiëntie van bepaalde oplossingen als te riskant gezien, zeker als ze hoge initiële kapitaalsinvesteringen met zich meebrengen en de paybackperiode meer dan vijf jaar bedraagt. Mocht de instabiliteit binnen de Europese economie toenemen, dan zal dat aspect uiteraard een nog grotere rol gaan spelen.

We mogen ook niet vergeten dat automatisering vaak kosten met zich meebrengt op het vlak van human resources, bijvoorbeeld om medewerkers op te leiden. Maar liefst 84% van de bedrijven stelt dat continue opleidingen en hertrainingen nodig zullen worden in de nieuwe context. Gelukkig staat 74% van de medewerkers daar ook voor open. E-learning en augmented reality kunnen ervoor zorgen dat trainingen zo efficiënt en gestandaardiseerd mogelijk kunnen verlopen.

De R-generatie kan het bedrijven ook lastig maken om binnen een nieuwe, meer geautomatiseerde magazijnomgeving de juiste profielen te vinden. Op de vraag welke impact digitalisering zal hebben op bedrijven, antwoordt 89% dat er wellicht nieuwe medewerkers zullen moeten worden aangeworven, waardoor velen wellicht in dezelfde vijver zullen vissen. “De kans bestaat ook dat een selecte groep hooggeschoolde medewerkers meer gaat verdienen, doordat de totale productiviteit stijgt”, meent Ben Boone. “Als we die mogelijke evolutie combineren met het feit dat er minder werk is voor lager opgeleide profielen, kan dat tot een grotere kloof in de welvaart leiden. Daarnaast is er het risico op marktpolarisatie, waarbij vooral hoogopgeleide en laagopgeleide functies – die misschien aan de slag kunnen blijven door een hogere standaardisatie – overblijven. In dat scenario zullen vooral medium profielen uit de boot vallen.”

Een ander nadeel kan zijn dat de lager geschoolde arbeidskrachten moeilijk omgeschoold kunnen worden tot de gewenste arbeidsprofielen in de nieuwe omgeving, waardoor zij niet kunnen genieten van de jobcreatie op een hoger niveau. Voor warehousemanagers vormt dat een grote uitdaging. Het risico bestaat ook dat sommige mensen om die reden zullen achterblijven. Voor zowel bedrijven als voor overheden en scholen wordt het dan ook een grote uitdaging om die mogelijks negatieve invloed van de R-generatie in te dijken.

​Mogelijke technologieën binnen warehouse 4.0 in één oogopslag

In het kader van het onderzoek werd een uiteenlopende waaier aan robotiserings- en mechaniseringstechnologieën meegenomen, die (samen) deel kunnen uitmaken van het magazijn van de toekomst. Hieronder sommen we een aantal belangrijke systemen in dat kader op, samen met hun toepassingsgebieden en hun voordelen en mogelijke nadelen.

AS/RS-systemen (Automated Storage & Retrieval)
In dit segment bestaan verschillende types oplossingen, met name mini-loads, kranensystemen en shuttlesystemen. Ze worden ingezet om goederen op te slaan en te picken.  

Voordelen:
AS/RS-systemen verhogen de opslagcapaciteit en verminderen de arbeids- en handlingkosten. Ze verhogen de accuraatheid, productiviteit en efficiëntie. Het aantal menselijke fouten daalt. Sommige systemen kunnen modulair worden opgebouwd. Hoe groter de volumes, hoe kostenefficiënter dergelijke systemen zijn.

Nadelen:
Vaak vragen dergelijke systemen zeer hoge investerings- en onderhoudskosten. Ze zijn minder geschikt voor zeer variabele operaties. Hoe zwaarder de producten, hoe hoger de kosten zullen oplopen.

Automated Guided Vehicles
Volledig geautomatiseerde transportsystemen die gebruikmaken van onbemande voertuigen, met als belangrijkste doel de kosten voor pallettransport te verminderen. Ze bieden assistentie bij transport, opslag en picking (bv. AGV’s die de orderpicker volgen tijdens het picken).

Voordelen:
Wat pure transport- en opslagtaken betreft, verminderen AGV’s de arbeidskosten en verhogen ze de veiligheid, de accuraatheid en de productiviteit in het magazijn. De mogelijkheden die ze bieden om goederen te behandelen worden ook steeds groter. Ze zijn vaak minder duur dan vaste geautomatiseerde systemen, zoals conveyors, en verminderen de energiekosten (geen licht en warmte nodig) in een volledig geautomatiseerde omgeving. In een pickomgeving vereenvoudigen ze het werk en verlagen ze de fysieke belasting van medewerkers. Een systeem met AGV’s is ook gemakkelijk uit te breiden.

Nadelen:
Vrij hoge investerings- en onderhoudskosten. Minder geschikt voor niet-repetitieve taken, waar heftrucks meestal een interessanter alternatief blijven.

Autonomous Mobile Robots
Dit zijn robots die zijn uitgerust met krachtige on-boardcomputers die bijvoorbeeld obstakels kunnen vermijden. AMR’s rijden dynamisch en onafhankelijk met behulp van een kaart om de meest efficiënte weg uit te stippelen. Ze bieden hulp bij transport, picking en opslag.

Voordelen:
AMR’s verbeteren de productiviteit en kostenefficiëntie in magazijnen en vermijden dat medewerkers lange afstanden moeten afleggen. Ze zijn vlot te integreren in magazijnen en zeer schaalbaar. Vaak kunnen AMR’s binnen een week geïnstalleerd worden. Hoe groter het magazijn, hoe efficiënter het gebruik van autonome voertuigen.

Nadelen:
AMR’s vereisen een perfect wifibereik in het magazijn.

Augmented Reality & Smart Glasses
Relatief nieuwe tools die de eigenschappen van een smartphone in een bril integreren. Daarbij wordt een beeld geprojecteerd in het zicht van de medewerker. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk via de technologie picklijsten te projecteren, automatisch barcodes te scannen, de indoor routing te optimaliseren en items in de rekken te helpen lokaliseren. Deze technologie is toepasbaar in diverse zones, maar wordt vooral bij de orderpicking ingezet.
 
Voordelen:
Laat medewerkers toe om handenvrij te werken (net als bij voicepickingtechnologie) en (extra) informatie te verschaffen terwijl ze aan het werk zijn, wat de efficiëntie en accuraatheid verhoogt.

Nadelen:
De brillen kunnen als hinderlijk worden ervaren en de impact op de hersenen van deze technologie is onbekend. Verder kunnen de medewerkers oog verliezen voor hun externe omgeving.

Wearable Robotics
Deze tool assisteert medewerkers en is gericht op het verhogen van de menselijke kracht. Deze technologie is geschikt voor taken waarbij zware zaken moeten worden getild en wordt vooral tijdens het picken toegepast.

Voordelen:
Wearable robotics kunnen rugproblemen voorkomen en verzamelen waardevolle data over de inspanningen die medewerkers leveren. Ze laten ook toe om onregelmatig gevormde stukken te tillen, wat machines veel moeilijker of niet kunnen.

Nadelen:
Deze technologie is zeker nog niet ‘mainstream’. De krachtbron kan de exoskeleton nog niet voor een langere periode voeden, waardoor die geregeld moet worden gewisseld.

Drones
In het magazijn kunnen drones worden gebruikt om vanop een afstand bijvoorbeeld RFID-tags te lezen en zo de voorraad in het magazijn op te meten.

Voordelen:
Drones in het magazijn vermijden tijdrovende manuele voorraadtellingen. Ze kunnen dat ook sneller en accurater doen.

Nadelen:
De batterijcapaciteit van een drone is beperkt. Drones die genoeg capaciteit hebben en botsingen kunnen vermijden, zijn vaak te klein om RFID-readers te dragen. Daarnaast zijn er de veiligheidsissues wanneer drones samen met medewerkers in het magazijn werken.