Met ALICE naar transport-wonderland zonder uitstoot

Aan klimaatvriendelijke intenties bij bedrijven geen gebrek. Groene energie, de reductie van CO2-uitstoot, efficiënter transport, noem maar op. Maar hoe stellen we onze organisatie daarop af? Hoe breiden we onze klimaatdoelstellingen steeds ambitieuzer uit, zonder tegelijk ons winstoogmerk uit het oog te verliezen? ALICE biedt antwoorden en zet bedrijven op weg, als platform voor duurzame logistiek en innovatie in Europa. Sinds de oprichting in 2013 sloten al meer dan 140 bedrijven en organisaties zich bij het platform aan en dat aantal groeit nog steeds.
 
Sophie Punte, oprichter van Smart Freight Centre, leidde de ontwikkeling van de ‘ALICE Roadmap Towards Zero Emissions Logistics 2050’. De roadmap is de invulling van het Klimaatakkoord van Parijs en de EU Green Deal voor de logistieke sector. We spreken Sophie Punte in het gezelschap van Pieter Leonard, met wie zij samen aan duurzame logistiek werkt binnen ALICE. Pieter Leonard adviseert als senior projectmedewerker bij Colruyt Group de supply chain directie rond duurzame goederenmobiliteit. ‘Non-profit meets profit’ dus, met verschillende belangen, maar met een gemeenschappelijk opzet: duurzame logistiek waar de komende generaties verder op moeten kunnen bouwen.

Samenwerking

Voordat Sophie Punte bij ALICE betrokken raakte, richtte ze in 2013 Smart Freight Centre op, een ngo die zich over wereldwijde duurzame ladinglogistiek ontfermt. Die ngo kwam destijds tot stand omdat multinationals doorgaans hun goederenvracht uitbesteden en daarbij transport en de duurzaamheid ervan niet als hoofdbekommernis hebben. “Met het Smart Freight Centre is er wereldwijd één ngo, één non-profit- en missiegedreven organisatie die helpt om bedrijven en hun hele supply chain mee te trekken om met transport naar zero emissie te gaan”, zegt Sophie Punte. “Wij geloven dat als je een aantal toonaangevende multinationals meekrijgt en zij op hun beurt de verschillende leveranciers, je de hele sector en het beleid op gang trekt.”
 
“Wij maken richtlijnen en casestudies, geven advies en doen aan belangenbehartiging. We staan niet als juf voor de klas, maar leggen de nadruk op samenwerking. Bedrijven kunnen en moeten van elkaar leren. Wij nemen wel de leiding als ‘front runners’, we stellen de normen en standaarden op. Met onze methode kunnen alle bedrijven op dezelfde manier meten en rapporteren. We stellen targets en zorgen voor inspiratie: welke methodes werken voor welke bedrijven? Wat kunnen we van elkaar leren? Hoe hoog leggen we de lat?”

VC: Ook ALICE zag in 2013 het levenslicht. Waar staat het concreet voor?
Pieter Leonard: “ALICE is een Europees technologieplatform dat verschillende velden samenbrengt: onderzoeksinstellingen, overheidsinstellingen en bedrijven. We geven advies aan overheden, zoals de Europese Commissie, helpen de onderzoeks- en innovatieagenda richting geven en zorgen ervoor dat bepaalde termen, denk maar aan het ‘physical internet’, verstaanbaar en toepasbaar zijn voor bedrijven.”
 
Sophie Punte: “ALICE is ontstaan uit een van de Horizon 2020-projecten van de EU (dat Europese partnerships tussen EU-landen, de privésector, stichtingen en aandeelhouders ondersteunt, red.). Het programma is een goede partner om de Europese logistieke sector samen te voegen en te innoveren. ALICE is zo’n succes gebleken dat het wel moest worden verdergezet.”
 
VC: ALICE lanceerde ruim een jaar geleden een roadmap richting zero-emissielogistiek in 2050. Hoe ziet die roadmap er in grote lijnen uit?
S. Punte: “We moeten naar brandstof zonder emissie, naar elektrisch en groen, maar we hebben erg weinig tijd. We moeten alles op alles zetten om de efficiëntie te vergroten. Met ‘driver training’, optimalisering van de beladingsgraad, de stap naar de trein, alles wat binnen onze mogelijkheden ligt. We moeten investeren in ‘burn less’ en ‘burn clean’. Elke ton uitstoot die we vandaag reduceren is tien keer zoveel waard als een ton over tien jaar. We werken volgens de idee: wat kun je nu doen en waarop moet je je voorbereiden? Bedrijven voelen dat feilloos aan. Ze kijken al naar de horizon. Wat kunnen we nu doen, wat tegen 2030 en wat erna? Door die maatregelen op te splitsen, help je bedrijven, onderzoekers en overheden.”

Praktisch

VC: Kunnen we in percentages uitdrukken hoever jullie al staan met de zero emissie-missie?
S. Punte: “CO2-reductie valt moeilijk uit te drukken. De belangrijkste verwezenlijking is dat ALICE de logistieke community in Europa heeft samengebracht en voor betere links tussen beleid, bedrijfsleven en onderzoek heeft gezorgd, wat zich uiteindelijk vertaalt in reducties ‘on the ground’. Wij zien hoe verschillende multinationals dankzij ons een extra duwtje hebben gekregen. Een belofte die vaak vaag en veraf is, nul emissie tegen 2050, maken we heel praktisch. En zodra iets praktisch is, zetten bedrijven stappen.”
 
“Met Smart Freight Centre hebben wij gezorgd voor één methode van CO2-meting in logistiek, die wereldwijd geaccepteerd is en die via ALICE verder in Europa wordt verspreid. Met dat zogeheten GLEC Framework (Global Logistics Emissions Council) kun je appels met appels vergelijken. Maandelijks vragen tientallen nieuwe bedrijven naar onze methode, ook bedrijven die we nooit eerder op de radar hadden. Zij zien dat de methode werkt bij andere bedrijven en dat het best makkelijk is. We helpen bedrijven, maar pushen ze niet. Dat is belangrijk.”
 
P. Leonard: “Colruyt Group is drie jaar lid van ALICE en beleeft de evolutie van het platform mee. Het was oorspronkelijk een initiatief voor onderzoeksinstellingen, maar legt meer en meer die link met industriepartners. Er is een shift van puur vooruitstrevend onderzoek naar onderzoek én de implementatie ervan. Daarom blijft Colruyt Group lid van het platform, en om partnerships te bouwen met andere grote logistieke spelers.”

Het kantelpunt

VC: Ladingtransport is volgens het International Transport Forum goed voor 39% van de totale transportuitstoot en voor 8% van de wereldwijde CO2-emissies. Een volledig emissieloos ladingtransport tegen 2050, terwijl de vraag nog toeneemt, lijkt dat geen te ambitieuze doelstelling?
S. Punte: “Zero emissie tegen 2050 spreekt tot de verbeelding. Het is een ambitie, een aspiratie. Dan gaat iedereen ervoor, ook al halen we misschien maar negentig procent. Stel dat je nu zou zeggen dat we tegen 2050 ‘maar’ tachtig procent naar beneden moeten. Dan denken mensen: oh, we kunnen wel nog wat wachten. De mentaliteit is nu aanwezig dat we bijna geen tijd meer hebben en naar nul moeten. Nog voor 2030 zullen we over het kantelpunt van het klimaatsysteem gaan, dus we hebben in feite geen reserveruimte meer voor CO2-uitstoot.”

VC: Volgen jullie de progressie van bedrijven op?
S. Punte: “Ja, maar het kan nog systematischer. We zijn recent met het wereldwijde rapportageplatform CDP (Carbon Disclosure Project) een samenwerking aangegaan om de meting en rapportering van logistieke emissies nog makkelijker te maken. Ik weet zeker dat CO2-data en milieudata binnen de vijf jaar even belangrijk zullen zijn als financiële data. Het risico voor investeerders is zo groot dat bedrijven steeds meer CO2-transparant zullen worden. Klimaat is geen keuze meer. Het grote verschil met vroeger is dat investeerders nu meespelen. Bedrijven die niets rond klimaat doen? Dat is onmogelijk. Het enige vraagstuk is de snelheid van uitvoering.”
 
P. Leonard: “Wij rapporteren al geruime tijd over emissie. Sinds 2018 zelfs in een heus duurzaamheidsverslag als onderdeel van het jaarverslag van Colruyt Group. We krijgen ook steeds meer vragen rond duurzaamheid dan pakweg vijf jaar geleden. De markt verandert. Een van de sleutelindicatoren binnen logistiek is bijvoorbeeld het aantal kilometers dat we rijden in functie van onze omzet. Onze doelstelling is veertig procent minder uitstoot tegen 2030. Het is een realistische doelstelling waar een concreet plan achter zit.”

Doelen

Realisme is belangrijk, meent Sophie Punte: “Een bedrijf dat enkel van de daken schreeuwt dat het tegen 2050 naar nul emissie gaat, biedt niet genoeg meerwaarde. Je hebt ook doelstellingen op korte termijn nodig. Ik vind het belangrijk dat het bedrijf inzicht heeft in de emissies, doelstellingen zet die ambitieus zijn en een concreet plan heeft om dat doel te bereiken. Er zijn vandaag nog heel wat bedrijven die niet weten hoe ze die ambitie waar willen maken. De oprechtheid van bedrijven is belangrijk, niet de loze woorden. Bedrijven zijn veel geloofwaardiger als ze eerlijk stellen: dit lukt al, maar dat nog niet. Daar kunnen we mee verder en daarvoor kunnen we de juiste tools bieden.”
 
VC: Commerciële belangen spelen uiteraard een rol voor bedrijven. Wat overweegt het meest bij Colruyt: de planeet of de commercie?
P. Leonard: “Het mooie antwoord zou luiden dat commerciële belangen niet meespelen, maar we moeten daar niet flauw over doen: economische belangen spelen altijd mee. Wat belangrijk is, is dat we bij Colruyt Group duurzaamheid in elke beslissing meenemen. Als iets absoluut niet duurzaam is, gaan we meer dan waarschijnlijk naar alternatieven zoeken. Anders raken we onze ‘licence to operate’ gewoon kwijt. Initiatieven rond emissiereductie evalueren we op economisch, ecologisch en sociaal vlak. We hebben een maatschappelijke rol te vervullen in de voorziening van essentiële producten en we stellen 30.000 mensen tewerk. Al die factoren samen afwegen, zorgt voor evenwichtige beslissingen waarbij duurzaamheid toch altijd een rol speelt.”
 
“Trouwens, als je je als bedrijf vroeg aanpast aan innovaties, zal dat je altijd meer geld kosten dan wanneer je wat langer wacht. Het zorgt er wel voor dat je beter voorbereid bent op de toekomst; je investeert in de langere termijn. Wij bekijken nu al hoe een logistieke site er in de toekomst moet uitzien als we puur elektrisch en op waterstof zullen rijden. Wij geloven in die toekomst.”
 
S. Punte: “Er wordt veel gesproken over kostenbesparing. Natuurlijk is dat een drijfveer, maar een goede CEO kijkt niet enkel naar de volgende kwartaalcijfers, die denkt over een horizon van tien jaar. Over tien jaar rijden we allemaal elektrisch. Wil jij je als bedrijf dan profileren met een vuile dieselwagen om een pakje te leveren? Steeds meer bedrijven zien het klimaat als mogelijkheid om iets aan hun imago te doen en tegelijk een efficiënte manier van werken na te streven. Maar het draait ook om je voorbereiding op de toekomst, met ALICE als neutraal en veilig platform om een voorsprong te nemen. ALICE betrekt Europa als een geheel. Zo wordt de interne concurrentie tussen landen steeds kleiner.”

Data vormen de sleutel

VC: Is het voor een bedrijf eenvoudig om zomaar data te delen met concurrenten?
P. Leonard: “Dat is soms nog een moeilijk en gevoelig verhaal. Het is belangrijk een onderscheid te maken tussen commerciële en supply chain data. Als we naar supply chain data kijken, is er meer speelruimte dan bij commerciële data. Hoe wissel je die data trouwens uit? In elk bedrijf gelden andere standaarden en definities. Daar zijn nog heel wat stappen te zetten. Bestelpatronen delen met concurrenten en leveranciers doe je nu nog niet zomaar. Logistieke dragers, zoals herbruikbare kratten, is dan weer een ander verhaal.”
 
S. Punte: “Bij Smart Freight Centre zijn we in januari met een nieuw project begonnen: Data & ICT. Hoe kunnen bedrijven data voor vrachtverkeer makkelijker vergaren met boordcomputers in plaats van met spreadsheets? Hoe kunnen ze vervolgens bekijken welke data ze met klanten kunnen delen? We proberen daarbij de balans te vinden tussen welke data je kunt delen om je klant over de ‘carbon footprint’ te informeren, en er tegelijk voor kunt zorgen dat je vanuit commercieel oogpunt niet te veel deelt. Dat is een belangrijke stap.”
 
“Multinationals denken steeds meer: “we compete on the shelf, not in the truck”. Het gezamenlijke logistieke systeem zo efficiënt en uitstootvriendelijk maken, daar draait het om. Eenzelfde waterstofstation gebruiken, bijvoorbeeld. Als we ook daar elkaar plat blijven concurreren, zullen we het als samenleving niet redden. Veel bedrijven moeten nog een inhaalslag maken, maar wie er nu nog niet mee bezig is, zal het sowieso niet redden.”
TR