Internet of Things als hefboom voor kwaliteit

Als we het over IoT willen hebben, steekt David Majster enthousiast van wal: “Eigenlijk is IoT al lang niet meer zo nieuw. Wist je dat er in het begin van de jaren ’90 al gewerkt werd aan de uitwisseling van gegevens tussen apparaten en databases? Het is toen niet doorgebroken omdat de tijd er nog niet rijp voor was. Het is pas de laatste jaren dat de techniek een meerwaarde kan betekenen en dat IoT aan een echte opmars bezig is.”
 
En InterSystems wist al vroeg op de kar te springen. “IoT kent veel verschillende vormen, maar er moet altijd een plek zijn waar alle inkomende data worden opgeslagen en geïntegreerd. Dat gebeurt op een platform waar duizenden, miljoenen of zelfs miljarden berichten samenkomen. Ons Data Platform is zo’n plek. Het laat toe compleet verschillende systemen met elkaar te laten communiceren, geeft informatie in realtime door en zet acties in gang zonder enige menselijke tussenkomst. Het resultaat? Minder tijdverlies, lagere kosten en een kleinere kans op fouten”, vertelt David Majster.

​Van IoT, RTLS en EPD

Traditioneel heeft InterSystems altijd al sterk gestaan in de zorgsector, een sector die het voortouw neemt als het om IoT-toepassingen gaat. “We werken al jaren met zorginstellingen aan een betere en meer persoonlijke dienstverlening. We zijn ons dan ook goed bewust van alle evoluties in die sector. Anno 2017 is de doorsnee patiënt veel mondiger geworden. Hij wil meer bewegingsvrijheid en zeggenschap. Hij slikt niet langer zomaar het advies van de artsen. Wat dat betreft komt IoT voor de zorgsector op het goede moment.”
 
Het is in die context dat de samenwerking met Stanley Healthcare (deel van Stanley Black & Decker) ontstaan is. Stanley Healthcare’s Real-Time Location System (RTLS) is gebaseerd op de techniek achter IoT en genereert actuele data over de status en locatie van patiënten, ziekenhuismedewerkers en apparatuur. Door de combinatie met het integratieplatform van InterSystems kunnen ziekenhuizen hun bedrijfsvoering optimaliseren doordat ze meer inzicht krijgen in de doorstroom van patiënten en in de werkstromen van het personeel.
 
David Majster: “Dankzij de integratie met het Elektronisch Patiëntendossier (EPD, zie kader) verlopen de procedures van opname en ontslag van patiënten automatisch. De receptionisten maken RTLS-badges aan op het moment dat patiënten zich aanmelden. Gedaan met omslachtige procedures om in te checken en ellenlange wachtrijen bij het onthaal. De gegevens binnen RTLS zijn altijd actueel, verrijkt met locatiedata, demografische en klinische gegevens en met het behandeltraject van de patiënt. De ziekenhuisbronnen worden beter benut en de dienstverlening naar de patiënten verbetert significant.”

Kader: ​Het EPD of het Elektronisch Patiëntendossier

Een EPD is een softwareprogramma waarin zorgverleners medische gegevens van hun patiënten bijhouden. De moeilijkheid bestaat erin dat er veel verschillende varianten bestaan: veel ziekenhuizen en zorginstellingen houden er een geheel eigen versie op na. Dat maakt het lastig om EPD’s met elkaar te vergelijken. Bovendien gebruikt het ene ziekenhuis een EPD alleen voor de patiëntenadministratie, terwijl een ander ziekenhuis volledig digitaal werkt. De mate van digitalisering van gegevens in een EPD is een belangrijke factor in het succesvol toepassen van IoT.

​Communicatie tussen patiënt en arts

David Majster hamert erop dat het er niet enkel om gaat data makkelijker en efficiënter te verzamelen. Ook de kwaliteit van de zorg gaat erop vooruit, zo stelt hij. “Artsen krijgen meer inzicht in het ziektebeeld van hun patiënten op basis van de verzamelde gegevens. Via een IoT-toepassing kunnen diabetespatiënten bijvoorbeeld hun bloedwaarden laten doorsturen en opslaan, waardoor de arts makkelijker patronen kan ontdekken. Als patiënten informatie delen over wat ze eten en over hun activiteiten, kan de arts achterhalen waar het eventueel misgaat.”
 IoT laat toe de conditie van een patiënt realtime in de gaten te houden, zonder dat de arts fysiek aanwezig hoeft te zijn. Als er iets misgaat, ontvangt de arts meteen een melding op zijn smartphone of tablet. De arts beschikt onmiddellijk over gecombineerde, realtime medische data van de patiënt om de situatie te beoordelen. Op basis daarvan bepaalt hij wat er moet gebeuren of kan hij zelfs digitaal ingrijpen, bijvoorbeeld door de medicijntoediening te stoppen of te wijzigen. En dat terwijl de arts misschien wel kilometers van de patiënt verwijderd is. 
Het nut overstijgt bovendien de zorg voor de individuele patiënt. “Artsen kunnen de data van al hun patiënten samenvoegen en analyseren. Op basis van de resultaten kunnen ze hun behandelmethodes aanpassen en nog betere zorg leveren die aansluit op de dagelijkse realiteit van hun patiënten”, zegt David Majster.

​Sensoren voor bewegingsvrijheid

Een ander facet van IoT is dat het patiënten meer zelfstandigheid kan bieden.
D. Majster: “Neem bijvoorbeeld een verzorgingstehuis. Daar zijn doorgaans veel deuren vergrendeld. Voor sommige bewoners is dat nu eenmaal noodzakelijk, bijvoorbeeld omdat ze verward zijn of makkelijk vallen. De andere bewoners zien op die manier hun vrijheid beperkt. Door sensoren te plaatsen die reageren op een simpele sensor in bijvoorbeeld een polsbandje, kan de deur bepalen wie toegang krijgt en wie niet. Zo krijgt iedere bewoner de zorg die hij of zij nodig heeft.”
Dezelfde sensoren kunnen ook dienstdoen in ziekenhuiskamers om alarm te slaan als een patiënt valt of de kamer verlaat. Daardoor zijn minder controles nodig door het medisch personeel en hoeven zij minder vrijheidsbeperkende maatregelen te nemen. 

​Obstakels

De voordelen van de technologie zijn talrijk. Maar kritische geesten werpen ook vragen op: wat met de privacy van de patiënten? En hoe kan de veiligheid worden gegarandeerd in een netwerk van honderden of zelfs duizenden communicerende apparaten en elektronica? De beveiliging van het geheel valt of staat immers met de beveiliging van de individuele componenten. De volledige keten moet aan dezelfde eisen van vertrouwelijkheid, integriteit en beschikbaarheid voldoen, waardoor de beveiliging van het geheel een stuk complexer is dan voorheen. Bovendien wordt de technologie nog altijd gebruikt door mensen, en daardoor kunnen alsnog risico’s het netwerk binnensluipen.
 
David Majster relativeert: “Wat betreft privacy mogen patiënten op beide oren slapen, onze technologie laat toe gegevens op een volledig anonieme manier te verwerken. Artsen en onderzoekers aggregeren data en enkel de zorgverleners met de nodige bevoegdheid kunnen de data terugleiden naar individuele patiënten. En uiteraard moeten de systemen aan de hoogst mogelijke veiligheidsnormen voldoen. Daarom is een goede begeleiding ook zo belangrijk. Maar al bij al zien we een steeds grotere vraag naar IoT in de zorg. In eerste instantie vanuit het management, want die ervaren een enorme druk om kosten te verlagen en om steeds efficiënter te werken. Maar ook vanuit het artsenkorps zelf is er een duidelijke vraag.”

​Ongestructureerd vs. gestructureerd

Al zal het artsenkorps nog een aantal hardnekkige gewoontes moeten afleren om het onderste uit de kan te halen met IoT. Om dat te kunnen doen is een doorgedreven digitalisering van patiëntengegevens noodzakelijk. En dat verloopt niet overal even vlot. Een van de grootste obstakels is het interpreteren van ongestructureerde gegevens en met name geschreven tekst. Rapporten, verslagen, ontslagbrieven. Veel ziekenhuizen digitaliseren enkel gestructureerde gegevens en laten zo veel gegevens buiten de analyse.
Een oplossing zou kunnen zijn om artsen hun verslagen te laten coderen. Ook al gebeurt dat al op grote schaal, toch is nog steeds zo’n 85% van alle gegevens in ziekenhuizen ongestructureerd.
 
D. Majster: “De beste oplossing is daarom zowel gestructureerde als ongestructureerde data automatisch te laten interpreteren. Dat kan met iKnow, een technologie van InterSystems die taalpatronen detecteert in teksten en deze codeert. iKnow gaat op zoek naar relaties tussen werkwoorden en andere woordgroepen en achterhaalt zo de betekenis. Alle gegevens belanden zo samen in één databank.”
En hoe meer gegevens, hoe beter een arts zijn behandeling aan zijn patiënten kan aanpassen, zo is de logica.
 
“Een mooi voorbeeld van een succesvolle implementatie is het UZ Brussel”, vertelt David Majster. “Daar hebben ze in eerste instantie grondig werk gemaakt van een geavanceerd EPD. Alle artsen en onderzoekers beheren er hun gegevens digitaal, via een gepersonaliseerde gebruikersinterface. Ze voeren de data één keer in en die is meteen voor andere artsen en afdelingen beschikbaar. Dat scheelt het personeel veel tijd en heel wat fouten. Maar uiteindelijk verbetert het ook de kwaliteit van de zorg. Artsen in het UZ Brussel hebben een veel completer beeld van de patiënt die ze voor zich hebben: algemene gezondheid, genetische aandoeningen, medische geschiedenis en behandelingen. En uiteraard komt het ook het wetenschappelijk onderzoek ten goede, aangezien onderzoekers uit een uitzonderlijk rijk databestand kunnen putten.”

​Meer dan een trend

Zoals blijkt uit de vele voorbeelden, is IoT in sneltempo de zorgsector aan het veroveren. Het valt te verwachten dat de impact van IoT op de manier waarop zorg wordt georganiseerd, groot zal zijn. Om van IoT echt een succesverhaal te maken is het van groot belang dat ziekenhuizen zich met voldoende kennis en vaardigheden wapenen en sluitende security-maatregelen nemen. En dat zorgverleners de mentale knop omdraaien om er effectief mee aan de slag te gaan. Als ze dat doen, kan IoT ook een hefboom zijn voor de kwaliteit van de zorg. De technologie is er. Het is alleen nog een kwestie van ze in te zetten.