Hongkong-denken in Flanders Fields

Het belang van duurzaamheid neemt alleen maar toe. “Logistiek moet daar niet mee in conflict gaan,” vindt Eric Vandenbussche, “maar net bijdragen aan meer duurzame oplossingen.” Het is trouwens niet alleen de vraag naar meer duurzaamheid die een impact heeft op hoe een logistiek gebouw er vandaag uitziet. Ook de menselijke factor speelt mee, met onder meer toenemende vereisten op het vlak van veiligheid en ergonomie. Daarnaast weegt ook de wetgeving op wat er in en rond een warehouse mogelijk is. “Uiteindelijk gaat het altijd om gebouwen – en dus om de grond waarop die gebouwen staan”, zegt Eric Vandenbussche. “Er is dus altijd een zekere impact.”

Onevenwicht tussen vraag en aanbod

Daarmee zijn we aanbeland bij een thema dat in Vlaanderen al veel langer een heet hangijzer is: het spanningsveld tussen enerzijds de behoefte aan bedrijventerreinen en anderzijds de beschikbaarheid van grond die daarvoor in aanmerking komt. De vraag is daarbij merkbaar groter dan het aanbod. “In de regio Brugge, bijvoorbeeld, is er vanuit de bedrijfswereld momenteel vraag naar 143 hectare”, weet Eric Vandenbussche. “Dat is 38 hectare meer dan wat er momenteel beschikbaar kan komen.” De POM West-Vlaanderen is zich bewust van dat onevenwicht. Ze adviseert onder andere om meer in te zetten op reconversie: oude bedrijventerreinen als dusdanig ingekleurd houden en bijvoorbeeld niet zomaar in woongebied omzetten.

“Maar we moeten bovenal ook zuiniger met de beschikbare grond omgaan. De hectares die er zijn, moeten we gewoon beter benutten.” Volgens Eric Vandenbussche is er in de sector sprake van disruptie. De druk komt van diverse kanten. Er is de betonstop, die de drempel voor nieuwbouw hoger moet maken. “Tegelijk moeten we ons aanpassen aan de klimaatverandering. Ook daar is grond voor nodig. Net als voor landbouw, wonen en industrie”, zegt hij. “Iedereen vraagt om extra ruimte, alleen is er in Vlaanderen niet zomaar grond beschikbaar om naar believen op te souperen.”

Achterhaalde wetgeving

Eric Vandenbussche roept daarom in de eerste plaats op om verspilling van ruimte tegen te gaan. Dat kan bijvoorbeeld door de wetgeving bij te sturen. Bepaalde regelgeving is door de praktijk ingehaald en maakt de zaken onnodig complex. De CEO verwijst onder meer naar de beperking om tot een maximumhoogte te bouwen. Op veel plaatsen is het mogelijk zonder hinder een grotere hoogte aan te houden. Al kan dat niet overal. “Zeker in combinatie met de zogenaamde 45°-regel, waarbij de afstand tot de rooilijn gelijk moet zijn aan de hoogte van het gebouw.” Dat leidt volgens Eric Vandenbussche onvermijdelijk tot verspilling. “Die beperking is achterhaald.”

“Soms zijn de gestelde voorwaarden ronduit absurd, zoals de verplichting om een bufferzone met een groenscherm aan te leggen tussen een industrieterrein en een aanpalend natuurgebied”, meent hij. “Het heeft er wellicht mee te maken dat we in Vlaanderen nog te vaak de aandrang voelen om onze industrie weg te stoppen. Dat is nergens voor nodig. We moeten net fier zijn op onze industrie, maar tegelijk ook de grond die we daarvoor nodig hebben zo efficiënt mogelijk inzetten.” Eric Vandenbussche geeft de inplanting van groentebedrijf Ardo als voorbeeld. “Dat gebouw is groot en hoog. Het staat midden in de velden, maar het sluit mooi aan op de omgeving.” Zo kan het dus ook.

De hoogte in

Voor Eric Vandenbussche ligt de oplossing voor de hand. “Door in de hoogte te bouwen en op nieuwe technologie in te zetten, realiseren we een dubbel voordeel. Het laat toe veel ruimte te winnen en tegelijk de voetafdruk van een logistiek gebouw te drukken.” De rol van IT blijft daarbij schromelijk onderschat. “IT kan er voor zorgen dat met gebruik van traditionele magazijntechnieken er toch een belangrijke impact is op de voetafdruk van een warehouse. Het gaat dus niet enkel over nieuwe technologie die gebruik maakt van de hoogte.”

Wie die ecologische voetafdruk onder controle wil krijgen – en houden – zet dus beter optimaal in op het gebruik van moderne technologie. “Tegelijk mag je natuurlijk ook geen ruimtefobie ontwikkelen”, meent Eric Vandenbussche. “Om een logistieke dienst te verlenen, hebben we nu eenmaal ruimte nodig. Het uitgangspunt moet daarom altijd eerst de logistieke efficiëntie zijn, samen met het niveau van de klantenservice dat je wil aanbieden en de mate waarin je je flexibel wil opstellen in de markt. Met dat gegeven als uitgangspunt ga je vervolgens aan de slag om je voetafdruk te minimaliseren.”

Inspiratie uit Hongkong

Waar Eric Vandenbussche voor pleit, is het harmonieus op elkaar afstemmen van een economisch verantwoord warehouse met ecologisch verantwoord ruimtegebruik. Hoe dat optimaal gebeurt, kunnen we symboliseren door te denken aan Hongkong. “Daar is ruimte nog veel schaarser dan bij ons. Wil je in Hongkong iets doen, dan moet je de hoogte in. Zo verschillend met Vlaanderen is dat niet. Ook bij ons is er een groot gebrek aan beschikbare ruimte. Het aanbod is nu eenmaal eindig. Om niet in conflict te komen met wonen, landbouw of natuur, ligt de oplossing voor de hand: met de industrie meer in de hoogte bouwen. We kunnen dus best wat meer Hongkong-denken gebruiken, ook bij ons in Flanders’ Fields.”

Nog beter is natuurlijk om eerst het gebruik van een bestaand gebouw zoveel mogelijk te verbeteren. Een bedrijf dat groeit, hoeft daarom zijn warehouse niet altijd uit te breiden. Ook een ‘inbreiding’ kan een oplossing bieden. “Het gaat er opnieuw om onnodig conflict te vermijden”, vindt Eric Vandenbussche. “Inbreiding waar mogelijk, uitbreiding waar noodzakelijk. Dat zou altijd de logische aanpak moeten zijn. Trouwens, in beide gevallen vormen de logistieke processen het startpunt. Zet die processen eerst op punt en bouw of verbouw daar vervolgens het juiste gebouw rond.”

Slimmer bouwen

Het komt er dus vooral op aan slimmer met ruimte om te gaan. Eric Vandenbussche geeft het voorbeeld van drukkerij Ducaju. Die ruilde twee sites van 10.000 en 5.000 vierkante meter in voor een nieuwbouw op 9.000 vierkante meter, waar toch veel meer mogelijk is dan voorheen en het bedrijf tegelijk nog heel wat reserve achter de hand houdt. “Dat is het resultaat van een gebouw dat in verschillende lagen is opgebouwd, gecombineerd met nieuwe technologie om de logistieke efficiëntie te verhogen.”

Een ander voorbeeld realiseerde Logflow bij Van Oirschot, een groothandel voor professionals in de HVAC-sector. “Hier ging het wel om een uitbreiding: van 9.000 naar 14.000 vierkante meter, maar tegelijk ging de voorraad van 2,8 naar 11 kubieke meter. Was het bedrijf bij zijn oude manier van werken gebleven, dan had het voor die uitbreiding met dezelfde groeicapaciteit geen 14.000 maar 35.000 vierkante meter nodig gehad. Door het anders aan te pakken, kan Van Oirschot veel efficiënter met de ruimte omgaan. Nochtans werkte de regelgeving in beide dossiers als stoorzender, wat verhinderde om nog meer te realiseren op dezelfde oppervlakte.”

Lucht wegwerken

“Mijn punt is dat het in dit debat niet alleen maar om automatisering gaat”, zegt Eric Vandenbussche. “We hebben het hier ook niet over een aanpak die ten koste gaat van de logistieke drivers. De kern van het verhaal is dat een bedrijf een logistieke visie moet ontwikkelen voor de korte, de middellange en de lange termijn. En ja, het is wel degelijk mogelijk daarbij een impact te hebben op de voetafdruk van de onderneming.”

Maar ook daar zal heel wat change management bij komen kijken. “Het is absoluut noodzakelijk de onbenutte ruimte uit het warehouse – de lucht – weg te werken, net om de beschikbare grond zo goed mogelijk te gebruiken. Willen we blijven ondernemen in Vlaanderen, dan is het met die grond dat we het zullen moeten doen”, besluit Eric Vandenbussche.

DVD