Hoe gaan bedrijven om met de verstoringen in hun keten?

De ‘COVID-19 stop & go’, de blokkade van het Suezkanaal, natuurrampen en de Brexit. De wereldwijde verstoringen van de laatste twee jaar zijn niet op één hand te tellen. Stuk voor stuk hebben ze een enorme impact gehad op de werking van heel wat bedrijven, en nog steeds trouwens. Bijgevolg zijn bedrijven intussen naarstig op zoek naar manieren om hun supply chains meer bestand te maken voor disrupties in de toekomst.

​Enquête in alle supply chain gelederen

Moore polste bij ongeveer honderd supply chain executives wereldwijd hoe zij de aanhoudende verstoringen ervaren en aanpakken. Die respondenten zijn actief in de meest uiteenlopende sectoren, waaronder de farma, technologie & telecom, automotive, FMCG, chemie, metaal, food en agro. Allemaal samen vertegenwoordigen ze het hele supply chain domein, met de klemtoon op inkoop, planning, productie, warehousing, transport en customer service.

Bijna de helft van de bevraagden beschikt over productie- en distributiefaciliteiten in ten minste vier continenten. Ruim een vijfde van de bedrijven produceert en distribueert op twee of drie continenten en ongeveer evenveel rekenen op productie- en distributiesites in meerdere landen in hetzelfde continent.

​Kopzorgen over transportkosten en capaciteit

Dat de gebeurtenissen van de afgelopen jaren supply chain organisaties stevig door elkaar hebben geschud, wordt door deze studie enkel bevestigd. Zo is de impact van de verstoringen op de transportkosten en de beschikbare capaciteit enorm. De schokgolven door de pandemie, bijvoorbeeld, zorgen nog steeds voor accordeonvertragingen en hogere transportkosten. Dat de gemiddelde verschepingskosten voor een TEU-zeecontainer nog steeds vijf tot zes keer hoger liggen dan voor de pandemie, spreekt boekdelen.

“Het is dan ook geen wonder dat maar liefst 92 procent van de bevraagde supply chain executives aangeeft dat de toegenomen transportkosten een duidelijke impact op hun organisatie hebben gehad. Voor bijna de helft was dat ook de motivatie om aanpassingen door te voeren in het logistieke netwerk en/of de gebruikte transportmodi”, vertelt Joël Wijns, Partner Supply Chain Consulting bij Moore. “In meer dan tien procent van de gevallen ging het om substantiële veranderingen binnen het netwerk.
 
Ook het capaciteitskort speelt bedrijven parten. Denken we maar aan de nijpende containertekorten, de personeelstekorten in het wegvervoer en de lange wachttijden in zeehavens. In het onderzoek gaf niet minder dan negentig procent aan de druk van die tekorten op zijn operaties te voelen. Maar liefst zestig procent gaf aan als antwoord hierop zijn netwerk of transportmodi te hebben bijgestuurd. Ook hier ging het in ongeveer tien procent van de gevallen om zeer substantiële wijzigingen.
 
Het spreekt voor zich dat COVID-19 een van de belangrijkste verstoringen van de voorbije jaren was. Amper drie procent van de respondenten meldt dat de pandemie helemaal geen impact had op zijn supply chain. Voor 57 procent van de bevraagden was meer bepaald de pandemie een reden om beperkte of grote aanpassingen in hun supply chain netwerk door te voeren en/of voor andere transportmodi te kiezen.

​Impact van geopolitieke spanningen

Niet alleen de pandemie heeft ons de voorbije jaren geteisterd, ook op geopolitiek vlak zijn het erg woelige tijden. De Brexit, de gespannen handelsrelaties tussen het Westen en China en uiteraard het conflict tussen Rusland en Oekraïne zet menige keten onder druk.
 
Dat weerspiegelt zich ook in de onderzoeksresultaten. Slechts zeven procent van de respondenten stelt dat hun supply chain netwerk niet te lijden heeft onder de geopolitieke spanningen. Ongeveer zestig procent heeft intussen al aanpassingen aan hun logistieke netwerk gedaan om hier minder last van te hebben. Aansluitend daarop werden ook bepaalde handelskanalen – al dan niet tijdelijk – afgebouwd

​Berekende cyberrisico’s

De laatste jaren wordt steeds meer gehamerd op het belang van een goede beveiliging van computernetwerken. Cyberaanvallen en hackingpraktijken liggen immers altijd op de loer. In de praktijk hebben nog niet heel veel bedrijven daar al direct of indirect – bijvoorbeeld via een leverancier of logistieke partner – mee te kampen gehad.  
 
Het feit dat toch zeven procent van de bevraagden de voorbije twee jaar ernstig werd getroffen door veiligheidsproblemen en/of hacking is weliswaar een ernstige waarschuwing. Intussen heeft dertig procent de voorbije jaren hun netwerk aangepast (of is dat van plan), als antwoord op de actuele dreigingen, bijvoorbeeld door de veiligheidssystemen te versterken of andere businesspartners in de arm te nemen.

​Duurzaamheid zorgt (nog) niet voor schokgolf in supply chains

Nu de contouren van de EU Green Deal zich beginnen af te tekenen, wordt de noodzaak aan meer duurzame supply chains nog duidelijker. Toch doet dat 65 procent nog niet meteen aan hun supply chains sleutelen.
 
Velen zijn van mening dat er tijd is om geleidelijk toe te werken naar de aangekondigde groenere regelgeving. Duurzaamheid wordt dan ook veel minder vaak dan andere genoemde factoren beschouwd als een plotse verstoring die dringend actie vraagt. Dat neemt uiteraard niet weg dat bedrijven er zich wel bewust van zijn dat bijvoorbeeld natuurrampen grote gevolgen kunnen hebben op individueel bedrijfsniveau.

​Risicobeperking aan de toeleveringskant

De overgrote meerderheid van de bevraagde supply chain executives heeft het afgelopen jaar voor extra veiligheidsmaatregelen gezorgd aan de toeleveringszijde. Door de voorraadniveaus te verhogen, kunnen bedrijven zichzelf op een vrij eenvoudige manier beschermen tegen haperingen in de keten. Die techniek wordt dan ook opvallend vaak toegepast. Maar liefst 92 procent van de respondenten heeft hun voorraadniveaus strategisch verhoogd. In ruim de helft van de gevallen ging het om een (zeer) significante verhoging.
 
“Bedrijven zetten ook steeds meer in op een gerichte diversificatie binnen het leveranciersbestand. Maar liefst 86 procent van de respondenten heeft hun inkoopstrategie bijgestuurd om de onzekerheden binnen wereldwijde supply chains beter te kunnen opvangen. In meer dan de helft van de gevallen ging het om (zeer) significante aanpassingen”, aldus Joël Wijns. “Dat er steeds vaker op meerdere leveranciers wordt ingezet, wijst erop dat de focus binnen sourcingstrategieën verschuift richting risicobeheersing.

​Reshoring in gang gezet

De pandemie heeft heel wat bedrijven hun traditionele supply chains, die steunen op de wereldwijd goedkoopste productielocatie, in vraag doen stellen. Immers, hoe langer de toeleveringsketen, hoe gevoeliger die wordt voor verstoringen. Door aankoop-, productie- en distributieactiviteiten dichter bij de consument te organiseren, is het mogelijk de risico’s meer te spreiden.
 
Het spreekt voor zich dat die activiteiten opnieuw dichter bij huis gaan organiseren moeilijker is dan pakweg de voorraden verhogen. Het mag dan ook niet verwonderen dat veel minder bedrijven hier al mee aan de slag zijn gegaan. Toch meldt ongeveer twintig procent al een significant aantal activiteiten dichter bij de lokale markten te hebben gelegd als antwoord op de huidige onzekerheden in de supply chains. Nog eens bijna veertig procent heeft dat voor een beperkt aantal activiteiten al gedaan of is van plan dat te doen. Dat wijst erop dat het supply chain landschap zich wel degelijk aan het herstructureren is.

​Meer transparantie via technologie

Feit is dat innovatieve technologieën kunnen helpen om meer inzicht te krijgen in logistieke verstoringen. Track & trace oplossingen en controletorens, bijvoorbeeld, laten toe de goederenbewegingen doorheen het netwerk van leveranciers, fabrieken, distributiecentra, klanten en transporteurs op de voet te volgen. Dat maakt het bovendien mogelijk (pro)actiever op mogelijke disrupties in de keten in te spelen.
 
Ongeveer 85 procent van de respondenten in het onderzoek maakt al gebruik van zulke technologieën of heeft concrete plannen om dat te gaan doen. Ongeveer de helft stelt dat het hier om grote of zeer grote investeringen gaat, die moeten toelaten de aanhoudende verstoringen in de keten ook in de toekomst meester te blijven.
 
Samengevat kunnen we stellen dat supply chain executives zich wel bewust zijn van de enorme impact van verstoringen. Dat er niet enkel wordt gegrepen naar kortetermijnacties, zoals het verhogen van de voorraden, wijst erop dat velen ook geloven dat die disrupties steeds meer in de keten verweven zullen raken. “Het succes van bedrijven staat en valt dan ook met de weerbaarheid van hun logistieke ketens en de snelheid waarmee ze zich continu aanpassen aan de nieuwe omstandigheden”, stelt Joël Wijns. “Strategische investeringen, zoals reshoring initiatieven of de implementatie van nieuwe technologieën kunnen in dat kader helpen om meer vat te krijgen op wat er zich in onze supply chains afspeelt.”