Emissievrij vrachtvervoer tegen 2050

De sector van transport en logistiek staat voor een gigantische uitdaging. Het vrachtvervoer is verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de CO2-uitstoot in Europa en dus moet de sector drastisch verduurzamen om de klimaatdoelstellingen te halen. En die zijn ambitieus, want tegen 2050 wil Europa klimaatneutraal zijn. “De elektrificatie van het vrachtvervoer is daarom geen optie, maar een noodzaak”, benadrukt prof. dr. Omar Hegazy, hoofd van de EPOWERS-onderzoeksgroep aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij is een van de drijvende krachten achter ZEFES, voluit ‘Zero Emission, flexible vehicle platforms with modular powertrains serving the long-haul Freight EcoSystem’. Het is een door de EU gefinancierd samenwerkingsproject dat emissievrije en flexibele praktijktoepassingen voor langeafstandsgoederenvervoer demonstreert. “Onze focus ligt niet alleen op technologische vooruitgang, maar ook op de praktische implementatie.”

Een belangrijke uitdaging bij het terugdringen van de emissies in het transport is de diversiteit van dat transport. “Lang niet alle logistieke operaties zijn gelijk. Sommige ritten lenen zich uitstekend voor batterij-elektrische vrachtwagens, terwijl andere baat hebben bij waterstoftechnologie”, legt professor Hegazy uit. Daarom richt ZEFES zich zowel op batterij-elektrische voertuigen (BEV) als op voertuigen aangedreven door brandstofcellen (FCEV). “Dat hybride model met modulaire energielijnen biedt transporteurs de flexibiliteit om de juiste technologie te kiezen, afhankelijk van hun specifieke behoeften.”

Obstakels wegnemen

Een van de kernpunten van ZEFES is het gebruik van digitale tweelingen of ‘digital twins’, geavanceerde simulatiemodellen die logistieke bedrijven helpen hun overstap naar elektrische vrachtwagens te analyseren. “Met de tool kunnen ze exact berekenen wat de impact is van zero-emissie vrachtwagens op hun dagelijkse operaties”, zegt professor Hegazy. Daarnaast voert ZEFES grootschalige praktijkproeven uit in heel Europa. Gedurende achttien maanden organiseert het vijftien demonstraties en test het verschillende usecases met belangrijke trans-Europese transportnetwerkcorridors. Dat moet concrete inzichten opleveren over de prestaties van elektrische vrachtwagens in uiteenlopende omstandigheden en logistieke missies. “Onze tests vinden plaats op zowel regionale als op langeafstandsroutes”, licht de professor toe. “Zo kunnen we de sterke en zwakke punten van de technologie in de praktijk valideren.”

Een opmerkelijk voorbeeld is het traject tussen Gent en het Zweedse Göteborg, waarop een batterij-elektrische trekker met oplegger in gebruik is. Daarnaast opereert een batterij-elektrische trekker voor Procter & Gamble tussen Amiens en Dourges, in Frankrijk, en tussen Dourges en Zeebrugge. De praktijkcases bieden waardevolle inzichten in de operationele haalbaarheid en uitdagingen van elektrische vrachtwagens in diverse logistieke scenario’s. Een belangrijk aspect van de praktijkproeven is de integratie van ‘megawatt charging systems’ (MCS) in het ecosysteem. Die laadtechnologie moet het mogelijk maken zware vrachtwagens binnen een acceptabele tijd op te laden. “Momenteel is de laadduur een van de grootste obstakels voor elektrische vrachtwagens. Met megawatt-laadsystemen willen we dat probleem oplossen”, zegt professor Hegazy.

Compatibiliteit en standaardisatie

Ondanks de veelbelovende ontwikkelingen kent de elektrificatie van het vrachtvervoer nog verschillende uitdagingen, waaronder het gebrek aan infrastructuur. Er is een groot tekort aan snellaadstations en waterstofstations in Europa. “De EU moet dringend investeren in een robuuste laadinfrastructuur en tankstations voor waterstof”, meent professor Hegazy. “Daarnaast speelt standaardisatie een cruciale rol. De verschillende laadsystemen en tankinfrastructuur zorgen voor onzekerheid bij transportbedrijven. Zonder een geharmoniseerde aanpak blijven we worstelen met compatibiliteitsproblemen.” Dat brengt ons bij de regelgeving rond zero-emissie vrachtwagens. Die verschilt per land. “Sommige landen laten waterstofvoertuigen niet toe in tunnels, andere landen hanteren verschillende gewichtslimieten. Dat maakt grensoverschrijdend transport heel complex.”

Perceptie wijzigen

ZEFES combineert theorie en praktijk door middel van uitgebreide tests en demonstraties in heel Europa. Het project richt zich op de realisatie van innovatieve oplossingen die transportbedrijven ondersteunen bij de overgang naar zero-emissie vrachtwagens. “Het is belangrijk om transporteurs of logistieke bedrijven niet alleen te overtuigen met data, maar ook met concrete voorbeelden uit de praktijk”, legt professor Hegazy uit. Om die overstap te ondersteunen, test ZEFES momenteel negen batterij-elektrische vrachtwagens en drie waterstofvrachtwagens in realistische logistieke missies. De tests vinden plaats op verschillende trans-Europese transportnetwerkcorridors en in uiteenlopende omstandigheden, zoals stedelijke distributie en langeafstandstransport. “We willen niet alleen bewijzen dat de technologieën werken, maar ook laten zien in welke scenario’s ze het meest efficiënt zijn.”

Naast vaste laadpunten, zoals megawatt-laadsystemen, onderzoekt ZEFES ook mobiele laadoplossingen. “Niet alle routes hebben al voldoende infrastructuur. Daarom kijken we naar flexibele systemen die inzetbaar zijn waar er de grootste nood aan bestaat”, aldus professor Hegazy. Dat vergroot de inzetbaarheid van elektrische vrachtwagens en maakt de investering aantrekkelijker voor transporteurs. De eerste resultaten tonen aan dat de mobiele oplossingen effectief zijn en dat elektrische vrachtwagens zo een haalbaar alternatief vormen voor dieselvoertuigen. “Het is tijd voor transporteurs, logistieke spelers en expediteurs om de eerste stappen te zetten of die verder uit te breiden. Langer wachten maakt de overstap alleen maar duurder. We zien dat transporteurs die deelnemen aan onze tests hun kijk op zero-emissie transport positief bijstellen. Het grootste obstakel is vaak niet de technologie zelf, maar de perceptie ervan. Door middel van onze demonstraties willen we die mindset veranderen.”

De weg naar 2050

De transitie naar zero-emissie vrachtvervoer heeft aanzienlijke implicaties voor bestaande businessmodellen in de logistieke sector. Traditionele kostenstructuren veranderen door de initiële investering in elektrische vrachtwagens en de bijbehorende laadinfrastructuur. Lagere operationele kosten, zoals verminderd brandstofverbruik en minder onderhoud, kunnen die initiële uitgaven wel compenseren. “Daarnaast ontstaan er nieuwe inkomstenstromen en samenwerkingsverbanden, bijvoorbeeld door laadinfrastructuur te delen, leasingmodellen in te voeren of laadservices aan derden aan te bieden”, benadrukt professor Hegazy. “Bedrijven moeten hun strategie herzien om optimaal te profiteren van de veranderingen en hun concurrentievoordeel te behouden.”

Overheidssteun

De eerste resultaten van ZEFES zijn veelbelovend. De combinatie van digitale tools, praktijkproeven en beleidsadvies zorgt ervoor dat steeds meer transporteurs de overstap naar emissievrij vervoer overwegen. Naar schatting zal tachtig procent van de nieuwe vrachtwagens in Europa emissievrij zijn tegen 2040. Een cruciale factor voor het succes van de transitie is overheidssteun. “Zonder een duidelijk beleid, regelgevend kader en financiële prikkels zullen bedrijven aarzelen om te investeren”, waarschuwt professor Hegazy. Hij pleit voor subsidies en belastingvoordelen voor bedrijven die hun wagenpark willen verduurzamen.

Naast technologische innovaties benadrukt ZEFES ook de noodzaak van een mentaliteitsverandering in de sector. “Logistieke bedrijven moeten anders gaan denken over mobiliteit. Het draait niet alleen om voertuigen, maar ook om planning, infrastructuur en samenwerking.” Met de voortzetting van demonstraties en verdere technologische ontwikkelingen blijft ZEFES een sleutelrol spelen in de transitie naar duurzame logistiek in Europa. De transportsector staat op een kruispunt. “Maar projecten zoals ZEFES bewijzen dat de toekomst emissievrij kan en moet zijn”, aldus de professor.

FF