Breekt de vorkheftruck met waterstofcel door?

Op het vlak van emissievrije voertuigen loopt de sector van de heftrucks voorop. Heel wat bedrijven hebben hun dieselheftrucks de voorbije jaren uitgefaseerd en zijn overgestapt op modellen met een loodzuur- of lithium-ionbatterij. Maar daar stopt de evolutie niet. Succesvolle proefprojecten wijzen steeds vaker in de richting van waterstof. Heeft waterstof de toekomst?
 
Om het potentieel van waterstof correct in te schatten, moeten we eerst even het gebruik van de batterij bekijken. De optimale capaciteit van een loodzuurbatterij steunt op een cyclus van acht uur laden, acht uur rusten en acht uur werking. Anders gezegd: het bedrijf moet per shift en per heftruck een batterij voorzien. Gaat het om een grote werkomgeving met tientallen – soms honderd of meer – voertuigen, dan moet het bedrijf een heus batterijlokaal inrichten, waar het laden, rusten en wisselen van batterijen op een veilige manier kan gebeuren.

Waterstof en zuurstof zorgen voor elektriciteit

De eenvoudigere handling kan een eerste drijfveer zijn om waterstof als alternatief te overwegen. In dat geval is de vorkheftruck uitgerust met een waterstofcel. Wanneer die leeg is, volstaat het om waterstof te tanken bij het waterstoftankstation – maar daarover dadelijk meer. Waterstof is een niet-giftig, kleurloos en geurloos gas. Het is een energiedrager die uitermate geschikt is voor het opslaan en transporteren van energie als vloeistof, gecomprimeerd gas of in vaste vorm. Zelf is het echter geen energiebron. De energie ontstaat in de energiecel. Een reactie tussen waterstof en zuurstof zorgt voor elektriciteit die de vorkheftruck aandrijft.
 
Met waterstof kun je elektriciteit opwekken, maar om waterstof te maken, heb je eerst ook elektriciteit nodig. Waterstof is namelijk het resultaat van elektrolyse. Dat is het proces dat water aan de hand van elektriciteit opsplitst in waterstof en zuurstof. Groene waterstof ontstaat wanneer hernieuwbare energie de elektrolyse aanstuurt. Dat is een essentiële bemerking. Werken met grijze waterstof – opgewekt op basis van niet-hernieuwbare energie – is eigenlijk naast de kwestie. Je waterstofvoertuig is op zich dan wel emissievrij, maar de productie van de waterstof niet – terwijl dat toch net de bedoeling is.

Voordelen

Het belangrijkste vraagstuk is uiteraard hoe je de afweging maakt tussen waterstof of een andere brandstof. Heel wat elementen pleiten alvast in het voordeel van waterstof, maar in de praktijk zijn er ook nog enkele belemmeringen. We sommen de belangrijkste aandachtspunten hier op:
 
Ergonomie
Zoals gezegd: geen zware batterijen moeten wisselen, zorgt voor meer gebruikersgemak. Heftrucks met een waterstofcel zijn bovendien een stil alternatief voor luidruchtige dieselvoertuigen. Helemaal geluidloos zijn ze echter niet. Een ventilator koelt de waterstofcel. Een heftruck op batterijen heeft die ventilatie niet nodig.
 
Winst aan tijd en ruimte
Tanken bij het waterstoftankstation neemt slechts enkele minuten in beslag. Het wisselen van batterijen daarentegen duurt al snel vijftien tot twintig minuten en zorgt voor een onderbreking van de werkzaamheden, zeker wanneer dat tijdens de shift gebeurt. Het snelle tanken met waterstof zorgt voor tijdswinst – en dus een hogere productiviteit. Bijkomend voordeel is dat er geen nood meer is aan een batterijlokaal en er op het terrein of in het magazijn ruimte vrijkomt.
 
Prestaties
Alleen een volle batterij bezorgt een vorkheftruck vol vermogen. Naarmate het batterijniveau daalt, nemen ook de prestaties af. De aandrijving met een waterstofcel is vergelijkbaar met die van een fossiele brandstof. Het voertuig krijgt altijd vol vermogen, tot op het moment dat de tank helemaal leeg is. Dat maakt waterstof een valabel alternatief voor zware logistieke opdrachten waarvoor batterij-aandrijving minder geschikt is.
 
Om een afweging te maken van het totale kostenplaatje, moeten we nog enkele andere elementen in de oefening meenemen. Per heftruck moet een bedrijf verschillende batterijen voorzien, in functie van het werkritme en het aantal shifts. Wie voor waterstof kiest, heeft genoeg aan één waterstofcel per heftruck. Zo’n cel heeft bovendien een levensduur van tien jaar, wat een stuk langer is dan die van een batterij.

Uitdaging: het tankstation

De grootste hindernis blijft vandaag de nood aan een lokaal waterstoftankstation. Proefprojecten in de havens van Gent en Antwerpen maakten gebruik van een mobiel tankstation. Daarbij bleek het telkens een grote uitdaging om binnen een aanvaardbare termijn alle vergunningen te verkrijgen. Het vergunningstraject is zo tijdrovend en duur omdat er nog geen sluitend wettelijk kader bestaat voor de opslag en het gebruik van waterstof.
 
Ook de eigenlijke installatie van een tankstation vraagt een investering in onder meer beveiliging en noodplanning. Voorstanders maken zich echter sterk dat de geboekte resultaten – met name de gewonnen tijd en productiviteit – uiteindelijk doorwegen in het voordeel van waterstof, zeker wanneer er op termijn een duidelijk wettelijk kader voor waterstof komt en de prijs van waterstof verder daalt.