Blockchain biedt veel potentieel voor de supply chain

Blockchaintechnologie verbetert de transparantie en aansprakelijkheid in de supply chain. Bedrijven maken er gebruik van om materialen tot aan de bron te traceren, de echtheid en herkomst te bewijzen, terugroepacties te beperken en de goederenstroom te versnellen, en dat in vrijwel elke sector. “Blockchaintechnologieën zijn volwassen genoeg om veel zakelijke toepassingen te ondersteunen, maar we hebben nog steeds geen ‘killer app’ aangezien die een volledige adoptie van de technologie bewerkstelligt”,  gaf onderzoeker Avivah Litan van Gartner vorige zomer aan. Over het algemeen verwacht Gartner een maturiteit van de meeste blockchaininnovaties over twee tot tien jaar.
 
Dat blijkt dus significant later dan dat het in 2016 zelf had voorspeld. Jay Daniel, programme leader supply chain aan de universiteit van het Britse Derby, meent dat een technologie als blockchain tijd nodig heeft om volledig tot wasdom te komen. “Blockchain kent vandaag nog enkele belangrijke, maar niet onoverkomelijke struikelblokken. Het ontbreekt vooralsnog aan een universeel standaardprotocol. Een andere uitdaging situeert zich op het vlak van het delen van data en vertrouwen: wie bezit de data en wie krijgt er toegang toe? Maar we hebben vooral nood aan meer gebruikerservaringen, die inzicht geven in de voordelen die blockchain een organisatie kan bieden.”

​Groeicijfers

Waar het tempo van de uitrol van blockchain misschien trager loopt dan eerst vooropgesteld, wijst Jay Daniel op enkele cijfers die voor zichzelf spreken. “Zelfs al lopen er veel proefprojecten met beperkte toepassingsgebieden, toch breidt het aantal actieve blockchaintransacties voortdurend uit”, weet hij. “Volgens onderzoeksbureau IDC bedroegen de wereldwijde uitgaven aan blockchain vorig jaar 11,44 miljard euro. IBM schat de marktwaarde van de blockchainbranche op 55,86 miljard euro tegen 2024. Drie landen nemen het voortouw: de Verenigde Staten, China en het Verenigd Koninkrijk.”
 
Blockchainimplementaties vinden binnen een brede waaier van sectoren plaats: van finance, over logistiek, tot productie. Tot de Hyperledger Foundation, een open source-initiatief dat zich richt op de ontwikkeling van een reeks stabiele frameworks en tools, behoren meer dan tweehonderd bedrijven, waaronder giganten als Accenture, IBM en Fujitsu.
 
“Logistiek en supply chain management bevinden zich vandaag in het hart van de organisatie. Ze evolueren van een ‘cost center’ naar een ‘customer center’”, gaat de professor verder. “Het gaat in hoofdzaak om zeven gouden regels: het juiste product, in de juiste hoeveelheid en conditie, op de aangewezen plaats en tijd, bij de juiste klant en tegen een optimale prijs. ‘Internet of Things’ (IoT) en ‘machine learning’ helpen die doelstellingen te verwezenlijken. De data die de slimme IoT-sensoren genereren, kun je onwijzigbaar in de blockchain bewaren, waardoor je manipulatie of hacken uitsluit.”

​Transparantie en onuitwisbaarheid

De voordelen van blockchain zijn volgens Jay Daniel legio. “Blockchain voegt nieuwe blokken met nieuwe informatie altijd aan het einde van de keten toe. Elk nieuw toegevoegd deel heeft zijn eigen digitale handtekening of ‘hash’, die uit een serie cijfers en letters bestaat. Denk bijvoorbeeld aan een geheime wiskundige code. Als er iets in het blok wijzigt nadat het is toegevoegd, verandert die handtekening ook automatisch. Nadat gegevens in de blockchain zijn geregistreerd, vallen ze niet meer te wijzigen, te stelen of te verwijderen. Alle deelnemers binnen het netwerk beschikken over dezelfde informatie. Daardoor zijn de gegevens transparant. Bovendien is het mogelijk om alle partijen te verifiëren.”
 
Een ander voordeel van blockchaintechnologie binnen de supply chain is het gebruik van ‘smart contracts’. Dat zijn digitale contracten in computercode die vanzelf tot uitvoering komen wanneer aan de afspraken is voldaan. De lading van een vervoerder geef je bijvoorbeeld automatisch vrij wanneer de klant de ontvangst van de lading bevestigt. De verschillende ketenpartners kennen elkaar binnen die transactie niet, maar verzekeren zich ervan dat iedereen de afspraken respecteert.

​Ondubbelzinnige opvolging

Jay Daniel wijst op het belang van transparantie. “Als organisatie is het moeilijk om je volledige netwerk in kaart te brengen. De tier 1-leveranciers – en in veel gevallen ook de tier 2-partners – zijn je bekend, maar mogelijk doet ook die partij een beroep op eigen onderaannemers of leveranciers. Blockchain maakt de aanwezigheid van die schakels zichtbaar. Die transparantie kun je uitspelen als een troef richting de consument. Hij wil vandaag weten van waar zijn kleding afkomstig is en of die op een duurzame manier is vervaardigd. Wie zijn productie laat auditen en de resultaten ervan in een blockchain documenteert, kan die informatie via een QR-code ter beschikking stellen. Transparantie bewijst eveneens haar nut om de echtheid van een product te illustreren en namaak tegen te gaan.”
 
Een ander toepassingsgebied is de opvolging van voedingsmiddelen van akker of stal tot vork. In het geval van een terugroepactie lokaliseer je dankzij de blockchain gemakkelijk de contaminatiebron. Naast voedsel geldt ook het traceren van medische hulpmiddelen als een veelbelovende businesscase. Er bestaan al op blockchain gebaseerde trackingsystemen die zorgverleners, apotheken en farmaceutische verkopers in staat stellen verzendingen van geneesmiddelen te verifiëren. “Maar ook voor asset management, financiële transacties en transport bestaan er tal van toepassingsmogelijkheden”, stipt Jay Daniel aan.

​Businessnoden bepalen relevantie blockchain

Op de vraag of blockchain jouw organisatie van dienst kan zijn, luidt er volgens Jay Daniel geen eenduidig antwoord. “Het komt er in de eerste plaats op aan de businessnoden en -problemen te definiëren. Je stelt je daarbij best verschillende vragen: is er een technologische oplossing vereist, heb ik nood aan een gedeelde database, kan ik mijn producten of diensten digitaal weergeven, zijn er verschillende partijen betrokken bij het updaten van de database, is het belangrijk om de data onuitwisbaar te maken, kamp ik met vertrouwensissues? Luidt het antwoord op het gros van die vragen ‘ja’, dan komt blockchain in het vizier.”
 
Wat zelden aan bod komt in discussies rond blockchain, is het kostenplaatje. “Bepaalde blockchaintoepassingen verbruiken veel energie, aangezien ze met een complex algoritme gepaard gaan. Kwantumcomputers kunnen daar met hun fenomenale rekenkracht een antwoord op bieden”, aldus de professor. “Wat in het voordeel spreekt van blockchain op het vlak van kosten, is dat het de tussenpersoon elimineert. Voor transacties zijn niet langer advocaten, bankiers, bemiddelaars en andere intermediairs nodig, wat uiteraard een slok op de borrel scheelt.”