Black Friday? In tijden van crisis en duurzaamheid is dat gewoon knettergek
Komende vrijdag maken we ons weer op voor knotsgekke taferelen. Black Friday mag dan wel een overgewaaide hype uit Amerika zijn, ook winkels in ons land kunnen zich niet meer permitteren om niet mee te doen. Het gevolg: extreme promoties, onvoorspelbaar aankoopgedrag, en zware druk op de voorraden van bedrijven. En net nu die voorraad meer dan ooit een probleem is.
Hoewel Covid intussen ver achter ons ligt, blijft de impact ervan in sommige domeinen voelbaar. Niet in het minst in de supply chain of toeleveringsketen van bedrijven. Bijna vier jaar geleden kampten we plots met heel wat tekorten, waardoor producten niet of nauwelijks leverbaar waren. Ook de stijgende prijzen van energie en grondstoffen maakten het er niet gemakkelijker op. Vorig jaar deed de oorlog in Oekraïne er zelfs nog een schepje bovenop, waardoor de voorraden ernstig onder druk stonden.
Van tekort naar overschot
Intussen maken we de omgekeerde situatie mee. Bedrijven hebben in het afgelopen jaar hun voorraad aangevuld om aan de vraag te beantwoorden. Alleen strooit de inflatie dit keer roet in het eten. Omdat we minder budget hebben, kopen consumenten ook minder en groeien de voorraden. Intussen stijgt de rente in de banken en sluiten minder mensen een lening af, waardoor ze nog minder gaan uitgeven. Sommige sectoren, zoals de bouw, stortten hierdoor al volledig in elkaar.
We moeten ervan uitgaan dat de inflatie volgend jaar niet verdwijnt. En ook de gestegen grondstofprijzen en lonen zakken niet meer. Daarom moeten bedrijven meer dan ooit naar hun voorraad kijken. Alles wat in voorraad in magazijnen ligt opgeslagen, slorpt immers enkel geld op. Het is cash die vastzit en die het bedrijf pas na verkoop aan de consument terugverdient. Hierdoor zien we in de meeste markten heel wat druk om die voorraden aan te pakken en terug onder controle te krijgen.
Voorraden op niveau brengen
Met een toekomst die onzekerder is dan ooit, lijkt het geen eenvoudige opdracht om de voorraden opnieuw op het juiste niveau te brengen. Gelukkig bestaan er wel forecasting-tools die bedrijven hierbij helpen. Maar ook dat is niet voldoende, aangezien forecasting nooit volledig accuraat is. De tool is eigenlijk een wiskundig of statistisch model dat het verleden doortrekt naar de toekomst. Heel wat trends kan zo’n model goed voorspellen, maar zodra er iets fundamenteel verandert, heb je de inbreng van een verkoper nodig. Per definitie mag je een forecast dus niet blindelings vertrouwen.
Sales en marketing zullen nog veel vaker moeten communiceren met supply en operations om zo goed mogelijk in te schatten wat de toekomstige vraag naar een bepaald artikel zal zijn. Ze moeten opvolgen of een bepaalde forecast overeenkomt met de marktevoluties. Wat denken ze te verkopen en wat hebben ze effectief verkocht? Op basis hiervan moeten ze de toelevering snel bijstellen om overbodige voorraden of tekorten te voorkomen. Wetende dat voorraad zo’n 15 tot 20% per jaar kost, valt op dit gebied echt wel veel geld te besparen. Maar zelfs als een bedrijf hierin slaagt, duikt er straks weer een ander probleem op. Een probleem dat we ons grotendeels zelf aandoen …
De onvoorspelbare Black Friday-piek
Niet alleen intern moeten bedrijven zich aanpassen om hun voorraad onder controle te krijgen, ook bij de consument doen ze er goed aan gedragsverandering te stimuleren. Het is toch helemaal van de pot gerukt dat we vandaag iets kunnen bestellen en morgenochtend ons pakje al geleverd krijgen? Op termijn is dat voor de meeste bedrijven onhoudbaar. Op die manier creëren ze immers piekgedrag in de toeleveringsketen en het voorspellen ervan is zo goed als onmogelijk. Het enige wat ze kunnen doen, is trager leveren om de piek uit te vlakken. Maar dan dreigen klanten naar de concurrentie te gaan. Het gevolg is dat veel bedrijven hun voorraad andermaal uitbreiden om pieken op te vangen.
Vanuit dit perspectief slaat een initiatief zoals Black Friday werkelijk nergens op. Winkels stimuleren consumenten om allemaal op dezelfde dag een bestelling te plaatsen. Op die manier veroorzaken ze een gigantische piek die nauwelijks te verwerken is. Natuurlijk kan je wel ergens voorspellen waar de piek zal vallen, zeker als je met serieuze promoties voor een bepaald artikel uitpakt. Maar dan nog weet je niet hoe hoog de piek zal zijn. Stel dat een concurrerende winkel voor hetzelfde product bijvoorbeeld 20% extra korting geeft, dan dreig je plots met een enorme voorraad te blijven zitten. Een voorraad die je in de weken en maanden na Black Friday moet wegwerken met nieuwe promotieacties.
Terwijl de toeleveringsketen het hele jaar door moeite moet doen om zo stabiel mogelijk te werken en voorraden onder controle te krijgen, doen we al die inspanningen op één dag teniet. Met een megapiek die de volledige supply chain ontwricht. En dan hebben we het nog niet eens over de impact op duurzaamheid. Ook daar zijn bedrijven doorheen het jaar steeds meer mee bezig, maar in de week na Black Friday krioelt het op onze wegen wel van de postbusjes die al die bestellingen razendsnel leveren.
Eigenlijk is Black Friday een vorm van hyperkapitalisme. Het creëert noden die er helemaal niet zijn. Als klant geven we geld uit aan spullen die we niet nodig hebben (en waar we amper budget voor hebben), en bedrijven investeren enorme bedragen om hun voorraad af te stemmen op een onvoorspelbare piek in verkoop. Op alle vlakken is dit pure nonsens. Daarom: weg met Black Friday ... Wie doet mee?
Auteur: Olivier Corluy, Managing Director Optimact
