Automatiseren versus intelligent automatiseren

Hessel Visser is een autoriteit binnen de Nederlandse logistieke wereld. Hij bekleedde leidinggevende functies bij Fokker en Enraf-Nonius en richtte in 1989 adviesbureau CoLogic op. Als docent aan verschillende scholen en opleidingscentra inspireerde hij generaties logistieke professionals. Van het succesvolle boek ‘Werken met Logistiek – Supply chain management’, dat de expert samen met professor Ad van Goor schreef, gingen sinds 1994 ongeveer 200.000 exemplaren over de toonbank. Het ‘Basisboek Logistiek’ groeide eveneens uit tot een bestseller in logistieke middens. Tegen een achtergrond van mondiale disruptie, technologische innovatie en robotisering, blijken de fundamentele uitdagingen haast evergreens. “Zowel gisteren, vandaag als morgen moeten we streven naar een optimale samenwerking en wisselwerking tussen mens en machine: hoe zorgen we dat technologie voor mensen werkt – en niet andersom?”

Dynamische transformatie

Volgens Hessel Visser lijdt het geen twijfel dat de mens een cruciale rol in de logistieke keten zal blijven vertolken. “Wel zetten we medewerkers op een andere manier in, wat een gewijzigde manier van denken en handelen met zich meebrengt”, zegt hij. “De transformatie van de handjes naar de hoofden is ingrijpend. Daartoe moeten we mensen opleiden en in ons verhaal meenemen. Het gaat om een dynamische transformatie, waarbij je soms ook keuzes moet maken en prioriteiten hoort te stellen. Bij computer chip producent ASML ligt de focus sterk op NPI of ‘new product introduction’. De structuren zijn zo opgebouwd dat je innovaties snel en efficiënt kunt uitrollen. Coolblue spitst zich dan weer toe op NPS of ‘net promoter score’, de benchmarktool voor klanttevredenheid. Hoe de prioriteit er ook uitziet, je neemt altijd meteen de eindklant mee in jouw processen en oplossingen. Naast het hanteren van objectieve criteria wil je inschatten hoe de klant zich voelt wanneer hij een product uit het winkelrek neemt of bij hem thuis ontvangt. Een bedrijf als Coolblue hanteert een groot aantal parameters op het vlak van snelheid en efficiëntie, maar stelt zich ook tot doel de producten met een glimlach te bezorgen. De menselijke component staat dus evenzeer centraal.”

De bevlogen spreker zwaaide op het podium van Supply Chain Innovations meermaals met een zachte zak suiker van het Nederlandse Van Gilse, die als rode draad door de presentatie zou fungeren. “Het lijkt een eenvoudig item, met een geringe omvang en beperkt gewicht. Toch beten bedrijven al figuurlijk hun tanden stuk op de robotisering van de logistieke processen. Want hoe neem je zo’n zak op en hoe zet je hem neer, hoe stapel je hem zonder doorzakken en wat met de wisselende afmetingen, afhankelijk van de positie van de zak? Je moet dus omgaan met vormvariabiliteit, grip, oppervlakte-eigenschappen, vulgraad, verdeling en objectherkenning. De optimale robotiseringskeuze komt enkel tot stand wanneer je dat bundeltje parameters vooraf gedetailleerd in kaart brengt. Een integrale benadering maakt het verschil tussen automatiseren en intelligent automatiseren.”

Integraal Logistiek Concept

Hessel Visser legt de link met het Integraal Logistiek Concept, een model dat hij samen met Ad van Goor heeft ontwikkeld en dat nog niets aan actualiteitswaarde heeft ingeboet. Het concept benadrukt de noodzaak van een geïntegreerde aanpak waarbij alle onderdelen van de supply chain op elkaar zijn afgestemd. “Door samenwerking en communicatie tussen de verschillende afdelingen te bevorderen, speelt een organisatie beter in op de vraag en de veranderingen in de markt. Dat impliceert een geïntegreerde benadering van robotisering.”

De kunst bestaat er volgens Hessel Visser in de juiste technologie bij de juiste strategie te kiezen. “Je vertrekt best vanuit een heldere visie en dito business case met ROI-berekening: definieer wat je met de technologie wilt bereiken”, adviseert hij. “Gaat het om efficiëntie, kostenbesparing, schaalbaarheid of klanttevredenheid? In het ideale scenario betrek je alle stakeholders bij het formuleren van de doelstellingen. Denk ook na over waar je vandaag staat en waar de focus binnen vijf en tien jaar zal liggen. Ik ben fan van visualisatie via zogenaamde ‘brown paper’ sessies, waarbij je tegen een achtergrond van bruin papier alle ideeën op felgekleurde post-its aanbrengt. Je medewerkers wijzen via dergelijke sessies mogelijk ook op uglies: goederen die vanwege hun afwijkende vorm, gewicht of afmetingen moeilijk te hanteren, te verpakken of te vervoeren zijn. Door die meteen in het proces mee te nemen, vermijd je verkeerde investeringen en veel aanpaswerk achteraf.”

Technologie- en leverancierskeuze

Nadien komt de technologiekeuze aan bod. “Kennis, zowel van de robotiserings- en automatiseringsmarkt als van je eigen processen, maakt het verschil. Nu er zo veel technologische oplossingen beschikbaar zijn, kun je echt gerichte keuzes maken. De ene toepassing leent zich bijvoorbeeld beter voor flexibele flows, terwijl de andere uitblinkt in snelheid, opslagcapaciteit of uitbreidingsmogelijkheden”, vervolgt Hessel Visser. “Je moet dus het hele ecosysteem in kaart brengen. Al gelden er ook enkele algemene wetmatigheden: wil je maximale opslag per vierkante meter of kubieke meter, dan vormt ‘cube storage’ in veel gevallen een interessante piste. Wil je snel kunnen schakelen? Dan zijn ‘rack climbing robots’ of ‘multishuttles’ beter en flexibeler. Verkies je een korte installatietijd? Opteer dan voor een ‘rack-to-person’ of ‘shelf-to-person’-oplossing. Ik adviseer altijd om te starten met een pilootproject. Mocht de aangewezen keuze toch niet ideaal blijken, dan kun je altijd nog bijsturen zonder al te ingrijpende gevolgen.”

In een volgende fase staan ook de medewerkers centraal. “Zorg ervoor dat je medewerkers de meerwaarde van de technologie begrijpen’, benadrukt Hessel Visser. “Door middel van opleiding en begeleiding zorg je voor een soepele integratie. Bedrijven die hun team vroeg bij het automatiseringstraject betrekken, creëren een acceptatiecultuur.” Een al even belangrijke parameter is een robuuste IT-infrastructuur. “Het is belangrijk om alle oplossingen, zoals het WMS, ERP-systeem en TMS met elkaar te integreren. Cloudoplossingen zorgen voor schaalbaarheid en flexibiliteit. Uiteraard kun je ook niet om sluitende cybersecuritymaatregelen heen.”

Automatisering en robotisering vormen voor veel bedrijven geen dagelijkse prik. Dat maakt van de leverancierskeuze een moeilijke opgave. Hessel Visser raadt aan te kiezen voor leveranciers met een bewezen trackrecord binnen jouw business. “Flexibiliteit en ondersteuning bij de implementatie en het onderhoud zijn een must”, meent hij. “Idealiter kan de technologiepartner meegroeien met je behoeften.” Na de implementatie situeren de prioriteiten zich op het vlak van monitoring en optimalisering. “Hanteer KPI’s om na te gaan of de automatisering aan de verwachtingen voldoet. Artificiële intelligentie en machine learning bewijzen hun nut bij procesoptimalisering.”

Mocht je er nog aan twijfelen, voor Hessel Visser schuilt de sleutel voor automatisering en robotisering in een strategische, mensgerichte en datagedreven aanpak. “De bedrijven die technologie niet alleen implementeren, maar ook begrijpen én benutten, zijn de winnaars van morgen”, luidt de gebalde samenvatting.

KD